نشست دوروزهی وزیران دفاع ناتو بهروزهای چهارشنبه و پنجشنبهی هفتهی پیش (۱۷ و ۱۸ فبروری) برگزار شد. قرار بود در این نشست در مورد ادامهی مأموریت ناتو و امریکا در افغانستان پس از ماه می تصمیم گرفته شود. ینس استولتنبرگ، دبیر کل ناتو، در پایان این نشست اعلام کرد که تا هنوز تصمیمی در مورد ادامهی حضور و یا خروج نیروهای ناتو از افغانستان گرفته نشده است.
آقای استولتنبرگ هرچند گفت که در این مرحله در مورد آینده حضور ناتو در افغانستان، تصمیمی گرفته نشده؛ اما افزود که با نزدیک شدن جدول زمانی خروج نیروهای خارجی تا اول ماه می، در هفتههای آینده در این مورد با اعضای سازمان، بیشتر بحث و هماهنگی شود.
این در حالی است که پیشازاین شماری از فرماندهان گروه طالبان در شمال افغانستان، به روزنامهی صبح کابل، گفته بودند، آنها منتظرند که نشست وزیران دفاع ناتو برگزار شود؛ زیرا مبتنی بر آن، این گروه در مورد ادامهی حملاتشان تصمیم میگیرند. گل احمدخان، یکی از فرماندهان جنگی طالبان، گفته بود که آنها در روزهای اخیر برای حملههای گسترده بر پایگاههای نظامی و شهرهای افغانستان آمادگی میگیرند و در صورتی که تصمیم ناتو به ماندن در کشور، قطعی شود، آنها آمادگی هر نوع حمله بر پایگاههای نظامی و شهرهای افغانستان را دارند.
با توجه به توافقنامهی دوحه که در ماه فبروری سال گذشته میان امریکا و طالبان امضا شد، نیروهای همهی کشورهای عضو سازمان ناتو به شمول امریکا، باید تا اول ماه می افغانستان را ترک کنند؛ اما در هفتههای اخیر اظهارات دبیرکل ناتو و مقامهای ارشد امریکایی نشان میدهد که آنها تصمیم به عقبنشینی ندارند.
در روز پایانی نشست وزیران دفاع ناتو، لوید آستین -وزیر دفاع امریکا- با اشاره به اینکه کشورش در حال بررسی شرایط کامل توافقنامهی قطر است تا مشخص شود که آیا دو طرف به شرایط یادشده در این توافقنامه پابند بودهاند یا خیر، تأکید کرد که امریکا افغانستان را «عجولانه و بینظم»، ترک نمیکند.
همینگونه یک روز پس از نشست وزیران دفاع ناتو، جو بایدن -رییسجمهوری امریکا- که به گونهی آنلاین در نشست امنیتی مونیخ، صحبت میکرد، گفت که امریکا از روند صلح افغانستان حمایت میکند و اجازه نمیدهد که این کشور بار دیگر به پایگاه امن تروریستان بدل شود.
رییسجمهور بایدن، تأکید کرد که همهی تلاش امریکا این است که جنگ بیستسالهی کشورش در افغانستان را بهگونهای پایان دهد که گروههای تروریستی بهویژه داعش دوباره سروسامان نگیرد.
دولت جدید امریکا به رهبری جو بایدن، طالبان را متهم به رعایت نکردن تعهدهای خود به توافقنامه، میگوید که این گروه به تعهداتی که در توافقنامهی قطر کرده، عمل نکرده، خشونتها در افغانستان را کاهش نداده و از سویی هم کلیدیترین مورد توافقنامه که قطع کردن روابط با شبکهی القاعده بود را زیر پا کرده است.
در یک ماه اخیر گزارشهای زیادی از سوی نهادهای مختلف امریکایی و بینالمللی به نشر رسید که نشان میدهد که طالبان همچنان با شبکهی القاعده رابطه دارند و از رهبران ارشد این گروه در افغانستان محافظت میکنند.
با این حال، مقامهای ارشد دولت افغانستان به شمول رییسجمهور غنی، بارها آغاز گفتوگوهای صلح را فرصتی خوانده که اگر از آن درست استفاده شود، جنگهای ۴۰ ساله در افغانستان پایان خواهد یافت.
حالا اما دیده شود که ادامهی حضور نیروهای ناتو و امریکا در افغانستان، این فرصت را هدر خواهد داد.
شماری از آگاهان سیاسی به این باوراند که روند فعلی صلح بههیچوجه یک فرصت نبوده/ نیست؛ زیرا طالبان از این روند بهعنوان ابزاری برای رسیدن به قدرت و تغییر نظام فعلی در افغانستان استفاده میکنند و در صورتی که به خواستهایشان برسند، همهی دستآوردهای ۱۹ سال گذشته به یکبارگی از دست خواهد رفت.
محمدعلی اخلاقی، عضو مجلس نمایندگان، به روزنامهی صبح کابل میگوید: «فرصتی که باعث از بین رفتن نظام باشد و افغانستان را به نقطهی صفری برگرداند، فرصت نیست. چیزی که مهمه این است که از نداشتن یک نظام و رفتن به وضعیت هرجومرج، همی نظام، علیرغم کاستیهایی که دارد یک غنیمت است.»
آقای اخلاقی افزود، در صورتی این روند مثبت بود که از آن استفادهی بهینه میشد و فرصتی ایجاد میکرد که جنگ ختم شود. «گفتوگوهای صلح تنها برای طالبان یک فرصت بود.»
او میگوید؛ به هراندازه که افغانستان پشتیبانی کشورهای بینالمللی را با خود داشته باشد، خوب است؛ زیرا پشتیبانی ۲۰ ساله امریکا و جامعهی جهانی نظام را نجات داد، هرچند این احتمال نیز وجود دارد که با حضور آنها طالبان همچنان به کشتار مردم عام ادامه بدهند. «هرقدر حمایتهای سیاسی از طالبان کاسته شود، به همان اندازه طالبان از مطالبات و افکار بنیادگرایی خود عقبنشینی خواهند کرد.»
از سویی هم، شماری از آگاهان سیاسی معتقدند که طالبان در حال حاضر در دوراهی ماندهاند که گزینه اول؛ یا شرایط جدید را بپذیرند و با حضور قسمی نیروهای ناتو و امریکا پس از ماه می کنار بیایند که در این صورت این گروه دوپارچه خواهد شد.
گزینهی دوم این است که طالبان پس از ماه می حضور ناتو و امریکا را مطابق به توافقنامهی دوحه نپذیرند و جنگ در برابر نیروهای امنیتی افغانستان و امریکا را از سر بگیرند که در این صورت احتمال دارد، توافقنامهی دوحه بهکلی از بین برود و در آن صورت روند فعلی در دوحه به حاشیه خواهد رفت و میدانهای جنگ داغ از زمان حال میشود.
لطیف آرش، استاد دانشگاه به روزنامهی صبح کابل، میگوید که فعلاً طالبان انتظار رسیدن ماه می را میکشند و در صورتی که در آنوقت نیز حضور و عدم حضور نیروهای ناتو مشخص نباشد، جنگ بهاری از سر گرفته خواهد شد. چیزی که چندی پیش محمد محقق، مشاور امنیتی رییسجمهوری نیز آن را تأیید کرد. آقای محقق در آن زمان، گفت که طالبان در زمستان امسال نیروهای خود را به پاکستان فرستادهاند تا آموزشهای نظامی را فرا بگیرند.
آقای آرش، میافزاید که حضور ناتو حتا اگر قسمی باشد، به نفع مردم و نظام افغانستان است. «نفس حضور ناتو باعث شده که همین نظم نیمبند باقی بماند. حضور امریکا و ناتو نظم فعلی ما را تضمین میکند، هرچند جنگ زیاد خواهد شد؛ اما اگر حضور نداشته باشند، هرجومرج ایجاد خواهد شد.»
با اینهمه تا هنوز مشخص نیست که آیا ناتو و امریکا تا اول ماه می افغانستان را ترک خواهند کرد و گفتوگوهای صلح به نتیجه خواهد رسید؛ اما دولت به این باور است که اگر طالبان صلح میخواهند، ابتدا باید حملههای تروریستیشان را متوقف کنند.
حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان روز گذشته (شنبه، ۲ حوت)، در نشستی با رسانهها گفت که جنگ طالبان نامشروع است؛ زیرا این گروه، در ساحاتی که مردم زندگی میکنند، حمله کرده و از خانههای آنها به حیث سپر استفاده میکنند.