مترجم: محمد آذر آذرمن
نویسنده: رضال لسکار – هندوستان تایمز
بر بنیاد گزارش جدید سازمان ملل متحد، با دگرگونیِ چشمگیر وضعیت امنیتی افغانستان، گروههای تروریستی خارجی، از گروه القاعده در شبهقارهی هند گرفته تا جنبش اسلامی اوزبیکستان، از آزادی بیشتری در مقایسه با سالهای پسین، در افغانستان لذت میبرند. پس از سقوط حکومت پیشین، پسر اسامه بن لادن، در اکتوبر ۲۰۲۱، در دیداری از افغانستان با طالبان گفتوگو کرد.
در این گزارش که برای نظارت بر تحریمهای وضعشده به گروه داعش، القاعده، و دیگر گروههای هراسافگن صورت میگیرد، آمده است که طالبان هیچگونه محدودیتی بر فعالیتهای گروههای تروریستیِ خارجی، وضع نکردهاند—ادعای که گمانهزنیها دربارهی چنین فعالیتها در افغانستان را در پایتختهای جهان تقویت میکند.
تیم تحلیلیِ نظارت بر تحریمهای سازمان ملل متحد، دو بار در سال، گزارش مبنی بر تحریمهای وضعشده به گروه داعش و القاعده را مورد بررسی قرار میدهد. در گزارش آمده است که القاعده پس از تبریکیگفتن به طالبان در پی پیروزی شان در ۳۱ آگست، «سکوت استراتژیک» اختیار کرده و ظاهرا «طالبان نباید برای کسب مشروعیت جهانی کوتاه بیایند.»
در گزارش آمده است: «پس از ۱۵ آگست ۲۰۲۱، زمانی که طالبان کنترول کشور را به دست گرفتند، وضعیت امنیتی افغانستان به گونهی چشمگیری تغییر کرده است. هیچگونه علایمی که نشان بدهد، طالبان گامهایی در جهت محدودسازی فعالیتهای گروههای تروریستیِ خارجی برداشته، دیده نمیشود. برعکس، این گروهها از آزادی بیشتری نسبت به سالهای پسین برخوردار شدهاند.» همچنان گزارش افزوده که دولتهای عضو سازمان ملل، گزارشی مبنی بر «تحرکات برجستهی جنگجویان خارجی در افغانستان» ارائه نکردهاند.
شبکهی القاعده در حال «احیای مجدد پس از آنکه رهبری آن دچار زیانهای شد، استند و فعلاً قادر به راهاندازی حملات پیشرفته در کشورهای غربی نیست.»
گزارش، بررسی کرده است که «یک دولت عضو گفته که عبدالله، پسر اسامه بن لادن (بدون ذکر نامش در فهرست)، برای دیدار با طالبان در ماه اکتوبر ۲۰۲۱ از افغانستان ملاقات کرده است. در حالی که ایمن الظواهری، رهبر برحال القاعده، تا جنوری ۲۰۲۱ زنده بوده است؛ اما دولتهای عضو باور دارند که وضع صحیاش خوب نیست.»
امین محمد الحق سام خان، کسی که در کشتن رهبر پیشین القاعده، اسامه بن لادن، نقش هماهنگی امنیتی را داشت، دوباره به افغانستان در اواخر اکتوبر برگشته است. اسامه محمود، رهبر گروه القاعده در شبهقارهی هند و معاونش عاطف یحیا غوری، «در ولایتهای غزنی، هلمند، کندهار، نیمروز، پکتیکا و زابل حضور داشته است؛ جایی که این گروه در کنار طالبان در برابر حکومت پیشین جنگیدند. شمار جنگجویان این گروه بین ۲۰۰ الی ۴۰۰ تن گفته میشود که بیشتر شهروندان افغانستان، بنگلدیش، هند، میانمار و پاکستان استند.
در بررسیِ کشورهای عضو سازمان ملل، بعد از آنکه طالبان به قدرت دست یافتند، و در پی آن هزاران زندانی را رها کردند، رقم هراسافگنان شاخهی خراسان داعش از ۲۲۰۰ به ۴۰۰۰ افزایش یافته که نصفی از آنها خارجی میباشند. و قادر به سازماندهی حملات پیچیدهی استند.
گزارش میافزاید: «اگرچه این گروه بخشهای محدود مناطق شرقی افغانستان را در کنترول دارند، قادر به اجرای حملات پیچیده و پیشرفتهیی مثل حمله به فرودگاه کابل در ماه آگست، که منجر به کشتهشدن بیشتر از ۱۸۰ نفر شد، و چندین حملهی دیگر، استند.
طالبان، شاخهی خراسان داعش را «یک تهدید گروه جنبشی چون خود شان میدانند. گروهی که عملاً تهدیدی هم برای افغانستان و هم برای کشورهای آسیای جنوبی و مرکزی محسوب میشود. افغانستان اگر دچار تشنج شود، برخی از هراسافگنان افغان و خارجی به شاخهی خراسان داعش، به رهبری ثناءالله غفاری (اسم مستعار: شهاب المهاجر) که شهروند افغانستان است، خواهند پیوست.»
گروههای تروریستی آسیای میانه مثل گروه جهادی اسلامی (IJG)، کتیبه الامام البخاری (KIB)، و جنبش اسلامی ازبیکستان (IMU)، که در گذشته با طالبان در جنگ فعالیت داشتند، «فعلا از آزادی بیشتری برخوردار استند.»
سفارتخانههای کشورهای آسیای مرکزی در کابل «با نگرانی ابراز کردهاند که چندین رهبر این گروهها آزادانه به کابل سفر کردهاند.» گروه جهادی اسلامی به رهبری ایلمبیک ماماتو، «قدرتمندترین گروه تروریستی آسیای مرکزی در افغانستان است که بیشتر در بدخشان، بغلان و کندز فعالیت دارد.»
طالبان برای مبارزه با جنیش اسلامی ترکستان شرقی (ETIM) یا گروه اسلامی ترکستان (TIP) که بر ضد چین عمل میکند، آمادهی رهبری استند. برخی از دولتهای عضو گزارش کردهاند که با رویکار آمدن دوبارهی طالبان به قدرت، جنگجویان این گروه از بدخشان، موقعیت سابق شان که هممرز با چین است، به بغلان، تخار و دیگر ولایات جابهجا شدهاند. طالبان در تلاشاند تا این گروه را هم محافظت و هم مهار کنند.»
شمار جنگجویان جنبش اسلامی ترکستان شرقی که در تمرینهای نظامی و سازماندهی حملات تروریستی علیه منافع چین مهارت دارند، بین ۲۰۰ الی ۷۰۰ تخمینزده شده است. «اعضای این گروه تشویق شدهاند تا با دریافت پناهندگی و شهروندی افغانستان روابط شان را با طالبان تقویت کنند تا وسیلهی شود برای تحکیم ریشههای شان در این کشور. آنها به تکرار در منطقهی واخان فرخوان برگشت به ژینجیانگ برای جهاد دادهاند.»
این گروه در همکاری با القاعده، تحریک طالبان پاکستانی و گروه انصارالله در برابر منافع چین در کشورهای پاکستان، تاجیکستان و دیگر جاها دست به حمله میزنند.»