واکنش‌ها به تسلط احتمالی طالبان بر بخش‌های عمده‌ی افغانستان؛ «طالبان چانس موفقیت ندارند»

اسماعیل لعلی
واکنش‌ها به تسلط احتمالی طالبان بر بخش‌های عمده‌ی افغانستان؛ «طالبان چانس موفقیت ندارند»

آژانس‌های اطلاعاتی امریکا به دولت جو بایدن -رییس‌جمهوری جدید این کشور- گفته‌اند؛ در صورتی که پیش از خروج نیروهای امریکایی توافق صلح در افغانستان حاصل نشود، گروه طالبان می‌تواند ظرف دو یا سه سال آینده بر بخش گسترده‌ای از افغانستان تسلط پیدا کند.
این نهادها در گزارشی تازه هشدار داده‌اند که پیش از اجرای روند خروج کامل نیروهای امریکایی توافق‌نامه‌ی تقسیم قدرت در افغانستان باید نهایی شود.
نیویورک‌تایمز از قول مقام‌های امریکایی گزارش داده است که در صورت تسلط دوباره طالبان بر افغانستان، زمینه‌ی احیای مجدد شبکه‌ی القاعده نیز مهیا خواهد شد.
جو بایدن -ریيس‌جمهور امریکا- تا اکنون تصمیم نهایی‌ خود را درباره حفظ یا خروج ۳۵۰۰ نیروی امریکایی تا مهلت تعیین‌شده در اول ماه می، اعلام نکرده است.
بر اساس توافق‌نامه صلح امریکا با طالبان که در فبروری ۲۰۲۰ امضا شد، تمام نیروهای خارجی باید تا کمتر از دو ماه دیگر از افغانستان خارج شوند.
قبل از این، جو بایدن در نخستین کنفرانس خبری بعد از آغاز کارش در کاخ سفید، گفته بود که تحقق خروج نیروهای امریکایی تا اول می «به دلایل تاکتیکی» بسیار «دشوار» است اما تاکید کرد که امریکا قصد ندارد مدت طولانی در افغانستان بماند.
او پنج‌شنبه در نخستین نشست خبری‌اش در کاخ سفید گفت تصور نمی‌کند که نیروهای امریکایی تا سال آینده در افغانستان حضور داشته باشند.
در همین حال، روز جمعه، آلمان نیز اعلام کرد که پارلمان این کشور مأموریت نیروهایش در افغانستان را برای ۱۰ ماه دیگر تمدید کرده است.
طالبان با نشر اعلامیه‌ای هشدار داده‌اند اگر همه نیروهای خارجی مطابق توافق‌نامه دوحه در زمان مشخص شده از افغانستان بیرون نشوند، مسئولیت آن به آمریکا برمی‌گردد.
این گروه افزوده که در این صورت ناگزیر است «به جهاد و مبارزه مسلحانه در برابر نیروهای اشغالگر دوام بدهد و کشور خود را آزاد بسازد.»
شورای امنیت ملی افغانستان در واکنش به ادامه حضور نیروهای امریکایی و آلمانی پس از اول ماه می در این کشور گفته که بار جنگ بر دوش نیروهای امنیتی افغانستان و مسئولیت دایمی نیروهای افغانستانی است و هر کشوری که در مقابله با «تروریزم» به این کشور کمک کند، استقبال می‌کنند.
نیویورک‌تایمز نوشته که برخی از مقام‌های امریکایی که طرفدار ادامه حضور نیروهای این کشور در افغانستان هستند، با استناد به این گزارش امنیتی اصرار دارند که سربازان باید بیشتر از مهلت تعیین‌شده در افغانستان بمانند.
بر اساس موافقت‌نامه دوحه که سال قبل میان امریکا و طالبان امضا شد، نیروهای امریکایی باید تا اول ماه می سال ۲۰۲۱ از افغانستان خارج شوند.
این هشدار برای افغانستان در حالی مطرح می‌شود که روند گفتگوهای صلح افغانستان به مرحله حساسی رسیده است. قرار است در ماه اپریل نشست مقام‌های بلندپایه دولت و طالبان در استانبول برگزار شود.
امریکا برای رسیدن به توافق نهایی بین طالبان و دولت افغانستان، زمینه برگزاری نشست صلح را در استانبول آماده کرده است که در آن، رهبران طراز اول دو طرف شرکت خواهند کرد. اشرف‌غنی، رییس‌جمهوری کشور نیز اشاره کرده است که در نشست استانبول با طرح خود مبنی بر برگزاری انتخابات زودهنگام تا ظرف شش ماه آینده شرکت خواهد کرد.
امریکا به‌دنبال ایجاد دولت انتقالی صلح در افغانستان است تا با جذب طالبان به روند اصلی تصمیم‌گیری، سیاسی نقشه راه آینده کشور را ترسیم کند. گروه طالبان گفته است که در حال بررسی طرح امریکا برای صلح افغانستان است؛ اما این گروه طرح اشرف‌غنی، مبنی بر انتخابات زودهنگام را رد کرده است.

طالبان زمان می‌خرند
شماری از آگاهان می‌گویند که تلاش طالبان همواره این بوده است که مذاکره پس از خروج نیروهای خارجی از افغانستان صورت گیرد؛ زیرا در چنین شرایطی آن‌ها از قدرت لازم در میدان‌های جنگ و قدرت چانه‌زنی در میز گفت‌وگو برخوردار خواهند بود. به باور این آگاهان یکی از دلایل وقت‌کشی طالبان در گفت‎‌وگوهای صلح نیز همین مسئله است.
سید هاشم هاشمی، آگاه سیاسی افغانستان، تأکید دارد که طالبان فکر می‌کنند با خروج امریکایی‌ها از افغانستان، آن‌ها در موقعیت برتر نظامی قرار می‌گیرند و دولت کابل را «سقوط» می‌دهند. به همین دلیل دوام جنگ و مقاومت را به سود خود می‌بینند.
به باور آقای هاشمی طالبان با خریدن زمان در تلاش کسب امتیاز بیشتر بر روی میز مذاکره هستند و اگر امریکایی‌ها پیش از یک توافق از افغانستان بیرون شوند، این اشتباه بزرگ‌شان در افغانستان خواهد بود که به طالبان قدرت چانه‎‌زنی بیشتری خواهند داد.
این آگاه سیاسی به روزنامه صبح کابل می‌گوید: «جنگ زمانی به صلح تبدیل می‎شود که یک‌طرف در جنگ شکست بخورد و یا هم جنگ به بن‌بست برسد. هر دو طرف منازعه هنوز به شکست قطعی در جنگ باور ندارند، ولی بن‌بست جنگ افغانستان یک واقعیت انکارناپذیر شده است. به همین سبب به نظر می‌رسد در صورت که آمریکا با پاکستان به توافق برسد که بر طالبان فشار لازم را وارد کند تا از جنگ دست بردارند و به میز مذاکره با دولت افغانستان حاضر شوند، در این صورت دورنمای صلح در افغانستان واضح‌تر خواهد شد.»
آگاهان سیاسی افغانستان تأکید دارند که امریکا و حکومت افغانستان نباید به طالبان فرصت وقت‌کشی دهند و امریکا هرچه زودتر با فشار بر پاکستان، طالبان را وادار به یک توافق سیاسی با حکومت افغانستان کند.
با این حال حفیظ منصور، عضو هیئت گفت‌وگوهای صلح دولت افغانستان، می‌گوید که طالبان شانس موفقیت ندارند و نمی‌توانند، برای بار دیگر تسلط خود را بر قسمت اعظم افغانستان قایم کنند و از امارت اسلامی دلخواه‌شان سخن بگویند.
به باور او پیشروی طالبان برای بار نخست در افغانستان، زاده‌ی عدم شناخت دولت همان وقت از این گروه و چنددستگی در موضع‌گیری نیروهای فعال علیه این گروه بود.
آقای منصور به صبح کابل می‌گوید: «طالبان در حال حاضر در روستاها حضور دارند، در چنین ساحاتی ایجاد آشوب و برهم زدن نظم با راه‌اندازی حرکت‌های مسلحانه و اعمال خرابکارانه، کار چندان دشوار نیست. لذا کارنامه طالبان را نمی‌توان یک دست‌آورد خارق‌العاده نظامی به‌حساب آورد.»
این عضو هیئت مذاکره‌کننده‌ی حکومت افغانستان می‌گوید، اما گروه طالبان هم از لحاظ اسلحه و تجهیزات جنگی و هم از حیث دسته‌بندی‌های جنگی به‌هیچ‌وجه توان ورود به شهرها را ندارند. به گفته‌ی او شاید شهری را به آشوب بکشند، حمله غافلگیرانه‌ای را انجام دهند و یا بمبی را منفجر کنند و شماری را به خاک و خون بکشند؛ اما آن‌ها آماد‌گی ایستادن و مقاومت در شهرها را ندارند.
او تأکید می‌کند: «دسته‌های ده‌نفری و ۲۰ نفری طالبان توان مقابله با هزاران سربازی را که از شهرها دفاع می‌کنند، ندارند.»