نویسنده: عمران فیروز – فارن پالیسی
مترجم: مهدی غلامی
هفته‌ی گذشته، از سال‌گرد خروج نیروهای شوروی در افغانستان گرامی‌داشت صورت گرفت. آخرین سرباز شوروی از راه رودخانه‌ی آمو، افغانستان را ترک کرد؛ اما مردم افغانستان می‌دانند که آن اتفاق، تنها آغاز کابوس جدیدی به نام جنگ داخلی بود. بسیاری از مردم در این سرزمین جنگ‌زده، نگران اند که پس از خروج تمامی نیروهای ناتو، امکان دارد اتفاق مشابهی رخ دهد. با این حال، مردم می‌دانند که خروج باید صورت بگیرد و حتما اتفاق می‌افتد. محمدنسیم، در دهه‌ی ۸۰ میلادی، فرمانده‌ی پیشین مجاهدین در ولایت شرقی لوگر بود که با دولت کمونیست و حامیان شوروی آن می‌جنگید. او گفت: «امریکایی‌ها باید بروند. ما مردم افغانستان از اشغال‌گران خارجی خوش مان نمی‌آید.»
نسیم در حالی که در مندوی، بزرگ‌ترین بازار کابل مشغول خوردن توت بود، گفت: «به خاطر نیروها و ایدئولوژی‌های خارجی هم‌دیگر را می‌کشیم و این باید پایان یابد.» نسیم که هوادار اشرف‌غنی، رییس‌جمهور افغانستان است و می‌گوید طالبان نه تنها با امریکایی‌ها، بلکه با دولت هم باید مذاکره کنند، افزود: «خروج باید به صورت سیستماتیک صورت بگیرد و مسؤولانه باشد.»
گفت‌وگو با دولت افغانستان احتمالا بزرگ‌ترین مسئله‌ای است که پس از اعلام آتش‌بس هفت‌روزه میان طالبان و نیروهای امریکایی در روزهای اخیر مطرح شده است. اگر کاهش خشونت‌ها موفق باشد، انتظار می‌رود توافقنامهی نهایی تا پایان ماه فبروری امضا شود. قرار است توافق‌نامه، یک جدول زمانی ۱۳۵ روزه برای کاهش نیروهای امریکایی در افغانستان داشته باشد و شامل آزادی هزاران زندانی طالب شود. بر علاوه، گفت‌وگوهای بین‌الافغانی میان جناح‌های مختلف سیاسی نیز آغاز خواهد شد.
در جریان همایش امنیتی مونیخ که روز یک‌شنبه به پایان رسید، چندین جناح به شمول دولت ترامپ و زلمی خلیل‌زاد، نماینده‌ی ویژه‌ی ایالات متحده که با هیأت طالبان در دوحه، توافق‌نامه را ایجاد کرده است، آخرین مرحله‌ی توافقنامهی امریکا و طالبان را تأیید کردند. غنی نگرانی‌اش را این گونه ابراز کرد که ممکن است طالبان، از روند صلح به عنوان «راهبرد اسب تروآ» استفاده کرده و دولتش را تضعیف کنند؛ اما تأکید کرد که بدون دخیل شدن در یک روند و آزمودن شورشیان، نمی‌توان به جنگ پایان داد. نارضایتی عادی مردم افغانستان این است که هیچ نقشی در این روند ندارند. ادریس استانکزی، فعال سیاسی و رهبر جنبش جوانان افغانستان که یک جنبش سیاسی برای جوانان کشور است، گفت: «اساسا، ما مردم افغانستان و دولت رسمی مان، از هیچ چیزی باخبر نیستیم. تمام توافق‌نامه بدون ما و در اتاق‌های مخفی ایجاد شده است. این مشکلی است که باید در مورد آن حرف بزنیم. دیگر این که مطمئنم گروه تروریستی طالبان به کابل خواهند آمد و خود را برنده می‌دانند و مانند یک برنده رفتار خواهند کرد.»
استانکزی نیز مانند بسیاری از جوانان در مناطق شهری، باور دارد که طالبان تغییرات مثبت و پیش‌رفت‌هایی که در ۱۸ سال اخیر در غیاب آن‌ها صورت گرفته است را نخواهند پذیرفت. استانکزی در بحث کاهش خشونت‌ها نیز بدبین به نظر می‌رسد. او در مصاحبه‌ای گفت: «به نظر من هر دو طرف غیرقابل اعتماد اند. یاد تان است که پس از ماه‌ها مذاکره، ترامپ آن روند را با یک توییت لغو کرد؟ چه کسی می‌تواند تضمین کند که چنین اتفاقی دوباره تکرار نخواهد شد؟ اگر حملات هوایی امریکا یا حملات طالبان باز هم ادامه داشته باشد، چه کسی قاضی خواهد بود؟»
دولت افغانستان در جریان مذاکراتی که چندین ماه میان واشنگتن و طالبان در قطر طول کشید، کاملا بیرون گذاشته شده بود. در حالی که خلیل‌زاد مکررا گفته است گفت‌وگوهای بین‌الافغانی و شامل بودن دولت افغانستان در موفقیت هر گونه توافق‌نامه‌ای ضروری است، منتقدان باور دارند که واشنگتن به طور کل مشغول راضی کردن طالبانی بوده است که مشروعیت حکومت را با پرسش روبه‌رو کرده و آن را دولت دست‌نشانده می‌خوانند. اورزلا نعمت، قوم‌نگار سیاسی و رییس واحد تحقیق و ارزیابی افغانستان که سازمان مستقل تحقیقاتیِ مقیم در کابل است، گفت: «مردم افغانستان هر روز کشته می‌شوند. زندگی آن‌ها بی‌ارزش شده است. در عین حال، همین مردم در جریان گفت‌وگوهای طالبان و امریکایی‌ها هیچ نماینده‌ای نداشتند. این گروه کوچک که می‌خواهد بیشتر با تروریزم به اهدافش دست یابد، از جامعه‌ی افغانستان که متشکل از ۳۰ میلیون نفر است، نمایندگی نمی‌کند.»
نفس ینگه تان, [۱۹٫۰۲٫۲۰ ۰۸:۵۶]
بسیاری از ناظران افغانستانی، آتش‌بس هفت‌روزه را آزمایش قابل توجهی می‌دانند که نه تنها نیت خیر هر دو طرف را مشخص خواهد کرد، بلکه ثابت می‌شود که طالبان دارای سلسله مراتب و ساختار سازمان‌یافته‌ای در میدان جنگ استند یا خیر. این اتفاق در رخصتی‌های عید فطر سال ۲۰۱۸ رخ داد که طالبان در آن، برای سه روز در سراسر کشور، سلاح‌های شان را به زمین گذاشتند و جنگ را متوقف کردند. در آن زمان، بسیاری از تحلیل‌گران گفتند که برخلاف آن چه به طور مداوم از این گروه به تصویر کشیده می‌شود، طالبان سلسله‌‌مراتب سخت‌گیرانه‌ای در تمام ولایت‌های افغانستان دارند.
امضای توافقنامهی جدید، جنگ چهل‌ساله‌ی افغانستان را به پایان نمی‌رساند؛ اما زمینه‌ی روند بزرگ‌تری از صلح را میان تمامی جناح‌های سیاسی در افغانستان، در میان مهاجران عظیم این کشور و جامعه‌ی مدنی آن ایجاد خواهد کرد. با این حال، بسیاری از ناظران می‌ترسند که جناح‌های گوناگون، توافقنامهی امریکا و طالبان را مختل کنند. ذاکر جلالی، استاد دانشگاه و تحلیل‌گر سیاسی که جنبش طالبان را مطالعه می‌کند، گفت: «طالبان می‌خواهند توافق‌نامه را امضا کنند. مختل کردن آن به سود شان نیست.» با این وجود، بازی‌گران دیگری هم وجود دارند که از توافقنامهی صلح امریکا و طالبان خوش‌حال نیستند. مشخصا یکی از آن‌ها دولت افغانستان است. رقیب جدی دیگر این توافق‌نامه، داعش است. جلالی می‌گوید که ممکن است این‌ها به صورت مشترک برای سبوتاژ کردن این توافق‌نامه، علیه آن کار کنند.
نسبت دادن و مقصر دانستن طالبان در بسیاری از حملات و حوادث، سابقه‌ی طولانی‌ای دارد. بیت دام، خبرنگار و نویسنده‌ی متمرکز بر افغانستان می‌گوید: «هم‌اکنون، گرو‌ه‌های مشخصی هستند که به دلایل زیادی تمایلی به صلح ندارند. این گروه‌ها در بدنه‌ی حکومت افغانستان، در میان شبه‌نظامیان آن و هم‌چنان در میان طالبان با والیان نام‌نهاد خیره‌سر یا فرماندهان جنگی شان، وجود دارند. پرسش اصلی این است: اگر اتفاقی بیفتد، آیا آماده استیم تا سریع بفهمیم داستان اصلی چیست؟ فکر نمی‌کنم آماده باشیم و این به نظر من خطرناک است.»
