آیا ترامپ در برابر فشار طالبان تسلیم شد؟

نویسنده: مایکل هیرس – فارن پایسی

مترجم: مهدی غلامی

در اواسط ماه فبروری، زمانی که گفت‌وگوها با طالبان نزدیک به کامل شدن بود، تام مالینوُوسکی، نماینده‌ی دموکرات، پرسش مستقیمی از مایک پمپئو، وزیر خارجه‌ی ایالات متحده داشت: «آیا متارکه‌ی جدید، حکومت افغانستان که هیچ‌طرفی در مذاکرات نبود را متعهد به آزاد سازی زندانیان طالبان خواهد کرد؟»
پاسخ پمپئو به این پرسش، در جریان همایش امنیتی مونیخ، منفی بود؛ اما در پایان، آن توافق‌نامه حکومت افغانستان را متعهد به آزاد کردن زندانیان طالبان کرد. فقط این نبود، طالبان هم‌چنان موفق شدند از طرف امریکایی خود تعهدی بگیرند – بدون مشوره با حکومت افغانستان– تا کابل را مجبور به آزاد کردن تا پنج هزار زندانی طالبان در برابر آزادی تنها، ۱۰۰۰ اسیر از نیروهای ملی افغانستان کند. این آزادسازی نامتناسب، قرار بود تا دهم مارچ انجام شود؛ روزی که می‌بایست آغاز گفت‌وگوهای صلح بین‌الافغانی می‌بود که امریکا آن را موضوع مرکزی این توافق‌نامه می‌داند.
اکنون آن امتیاز داده شده توسط ایالات متحده در دقیقه‌ی نود، گفت‌وگوهای متوقف شده را به فروپاشی تهدید می‌کند. روز چهارشنبه، طالبان پیشنهاد اشرف‌ غنی، رییس‌جمهور افغانستان برای آزاد کردن ۱۵۰۰ زندانی طالبان را رد کردند و گفتند که پیش از آغاز گفت‌وگوها، خواستار آزادی تمام ۵۰۰۰ زندانی شان استند.
برای برخی از منتقدان، توافق‌نامه‌ی صلح امریکا و طالبان، مانند مالینوُوسکی، این امتیازی که امریکا به طالبان داده است، حاکی از یک توافق‌نامه‌ی بسیار پرنقص است که می‌تواند سرانجام پس از ۱۸ سال هزینه‌ی مالی و جانی عظیم امریکا، افغانستان را دوباره به طالبان تسلیم کند. این شکستی است که می‌تواند الگویی برای شورش‌گری‌های ضدامریکایی در سراسر دنیا باشد.
رایان کروکر، سفیر پیشین ایالات متحده در افغانستان به فارن پالیسی، گفت: «بیشتر از این نمی‌شد از حکومت افغانستان مشروعیت زدایی کرد. توافق برای آزاد کردن زندانیان، بدون مشوره با حکومت، کم ارزش دادن حاکمیت آن‌ها (حکومت افغانستان) است. کاری که هیچ کسی نمی‌کند، قرار دادن دوباره‌ی ۵۰۰۰ جنگ‌جو در جنگ است؛ آن هم پیش از این که حتا مذاکرات [صلح] آغاز شده باشد.»
از زمانی که پیمان متارکه در تاریخ ۲۹ فبروری امضا شده، طالبان به طور واضح گفته اند که جنگ علیه نیروهای ملی افغانستان را پایان یافته نمی‌دانند و هر چند از حمله بر نیروهای امریکایی خودداری می‌کنند؛ اما دست به ده‌ها حمله‌ی تازه بر مردم افغانستان زده اند.
در بیانیه‌ی روز دهم مارچ، مورگان اُرتاگوس، سخن‌گوی وزارت خارجه‌ی امریکا، تقصیر تأخیر در گفت‌وگوهای صلح را بر گردن سردرگمی‌ها در درون حکومت افغانستان و خشونت‌ها از سوی طالبان انداخت؛ سردرگمی‌ای که در آن غنی و رقیب سیاسی‌اش، عبدالله عبدالله پس از یک انتخابات اختلاف‌برانگیز، هفته‌ی گذشته اقدام به برگزاری مراسم تحلیف دوگانه‌ای کردند. با این حال، اُرتاگوس چیزی از اختلاف کنونی بر سر تبادل زندانیان نگفت.
اُرتاگوس گفت: «در حالی که آمادگی‌ها برای مذاکرات بین‌الافغانی آغاز شده، بحران ریاست‌‌جمهوری در افغانستان، انتخاب تیم مذاکره‌کننده‌ی ملی را به تأخیر انداخته است. رییس‌جمهور غنی به ما گفته است که او در حال مشوره با داکتر عبدالله و دیگر رهبران افغانستان است و در چند روز آینده، تیم همه‌شمولی را اعلام خواهد کرد. چالش‌های دیگری نیز وجود دارد. سطح کنونی خشونت از سوی طالبان، پذیرفتنی نیست. ما تصدیق می‌کنیم که طالبان گام‌هایی را برای توقف حملات علیه ائتلاف و حملات در شهرها برداشته اند؛ اما آن‌ها شمار زیادی از مردم افغانستان را در روستاها به قتل می‌رسانند و این باید تغییر کند.»
وزارت خارجه، به درخواست برای اظهار نظر در مورد تبادل زندانیان، پاسخی نداد؛ اما بر پایه‌ی گفته‌های یک مقام ارشد منطقه‌ای که از گفت‌وگوها آگاه است، این امتیاز، یک پیشنهاد دقیقه‌ی آخر از سوی زلمی خلیل‌زاد، فرستاده‌ی امریکا به طالبان و متحدان پاکستانی این گروه بوده است که تهدید می‌کردند از گفت‌وگوها کنار می‌روند و برنامه‌های خروج دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا را به خاطر می‌اندازند.
مالینوُوسکی به فارن پالیسی گفت: «معتبرترین توضیح این بودکه پمپئو به من دروغ بگوید هیچ معنایی ندارد. تصور من این است که می‌توانست به راحتی بگوید که نمی‌توانم به این پرسش پاسخ بدهم؛ زیرا توافق‌نامه هنوز نهایی نشده؛ اما او گفت که چنین چیزی (متعهد بودن حکومت افغانستان به آزاد کردن ۵۰۰۰ زندانی طالبان) در توافق‌نامه وجود ندارد.»

پس از توافق‌نامه‌ی ۲۹ فبروری، یک تماس تلفونی میان ترامپ و ملاعبدالغنی برادر، رهبر سیاسی طالبان صورت گرفت که ترامپ آن را یک «گفت‌وگوی خوب» خواند و بر پایه‌ی گزارش‌ها تلاش کرد بر غنی که در نخست از گرامی‌داشتن پیمان آزاد کردن طالبان که خود در او نقشی نداشت، خودداری می‌کرد، فشار بیاورد. رویترز، هفته‌ی گذشته گزارش داد که غنی در بدل تأیید ریاست‌جمهوری‌اش از سوی امریکا که با حضور خلیل‌زاد در مراسم تحلیفش انجام شد، توافق کرده است تا برخی از زندانیان طالبان را آزاد کند.
حتا با این وجود، توافق‌نامه‌ی امریکا و طالبان، هیچ نقشی را برای حکومت کنونی و منتخب افغانستان تضمین نمی‌کند و به طور سربسته، به «نقشه‌ی سیاسی آیند‌ه‌ی افغانستان» اشاره می‌کند و تنها خواستار «یک حکومت جدید اسلامی پس از توافق در افغانستان» شده است.
برخی از منتقدان توافق‌نامه، مانند حسین حقانی، سفیر پیشین پاکستان در امریکا، می‌گویند که این توافق‌نامه به طور فاجعه‌باری پر از نقص است، نقص‌هایی که شامل امتیاز مرکزی از سوی طالبان می‌شود که گفته اند اجازه‌ی بازگشت القاعده به افغانستان را نمی‌دهند. او گفت: «تمام آن چه طالبان به آن تعهد کرده اند، این است که در حاکمیت شان به القاعده و دیگر گروه‌ها، اجازه‌ی داشتن قلمرو را نمی‌دهند. آن‌ها (طالبان) همیشه می‌توانند بگویند که قلمروهایی وجود دارد که در کنترل ما نیست.»
در بیانیه‌ی هفته‌ی گذشته، پمپئو از هم‌کاری غنی استقبال کرد و گفت: «امریکا با آگاهی از اشتیاق مردم افغانستان به صلح، در حال کار برای دست‌یابی به توافق‌نامه‌ا‌ی توسط هر دو طرف است و برای جهت دادن تمامی طرف‌ها به سوی این هدف، هم‌چنان ثابت‌قدم باقی خواهد ماند.»