هفته‌ها است که انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا سرخط خبرهای جهان بوده/ است که در افغانستان نیز، بازتاب گسترده‌ای داشته است.
پس از ماه‌ها مبارزه‌ی انتخاباتی میان دو حزب پرقدرت در امریکا، سه‌شنبه‌ی هفته‌ی گذشته، انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور برگزار شد. هرچند تا هنوز نتیجه‌ی نهایی انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا مشخص نشده؛ اما شمارش آرا در بیش‌تر ایالت‌های این کشور نشان می‌دهد که جو بایدن، نماینده‌ی حزب دموکرات، با به‌دست‌آوردن ۲۶۴ رای الکترال از رقیب خود دونالد ترامپ، پیشی گرفته است.
در افغانستان اما بسیاری‌ها به این باور اند که نتیجه‌ی انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا، تاثیر مستقیمی بر روند کنونی گفت‌وگوهای صلح افغانستان دارد و به همین منظور، نتیجه‌ی آن بااهمیت است.
بیش‌تر از دو سال می‌شود که ایالات متحده‌ی امریکا برای آوردن طالبان پای میز مذاکره، آستین بالا زده است. به همین منظور دونالد ترامپ، زلمی خلیلزاد، امریکایی- افغان‌تبار را به عنوان فرستاده‌ی ویژه خود برای صلح افغانستان تعیین کرد تا با این ترفند بتواند، این روند را سمت‌وسو بدهد.
سرانجام پس از ۱۸ ماه گفت‌وگو و کلنجار، در ۲۹ فبروری سال ۲۰۲۰، زلمی خلیلزاد، توافق‌نامه‌ای را با طالبان و بدون حضور دولت افغانستان به امضا رساند.
هرچند توافق‌نامه‌ی امریکا و طالبان بدون حضور نمایندگان افغانستان امضا شد و دولت این کشور در قسمت امضای توافق‌نامه‌ی امریکا و طالبان، هیچ ضمانت اجرایی نداشت؛ اما با آن هم یکی از موارد مهم این توافق‌نامه و شرط آغاز گفت‌وگوهای صلح افغانستان، آزادی ۵۰۰۰ زندانی طالبان بود که در زندان‌های افغانستان به سر می‌بردند. در قبال آزادی این ۵ هزار زندانی طالبان، یک هزار زندانی نیروهای دولتی نیز آزاد شدند.
پس از پایان تبادله‌ی زندانیان دو طرف، در ۲۲ سنبله‌ی امسال مراسم گشایش گفت‌وگوهای صلح افغانستان در قطر برگزار شد. از آن زمان که نزدیک به ۲ ماه می‌گذرد، تا هنوز هیئت‌های گفت‌وگوکننده‌ی دولت و طالبان نتوانسته اند که گفت‌وگوهای اصلی را آغاز کنند.
به باور آگاهان سیاسی، انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا، یکی از مهم‌ترین دلایل آغازنشدن گفت‌وگوهای صلح افغانستان بوده است.
حال که انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا نیز برگزار شده و قرار است تا یکی دو روز دیگر سرنوشت آن مشخص شود، این پرسش به میان می‌آید که انتخابات این کشور، چه تاثیری روی روند صلح افغانستان خواهد داشت؟
محمد حیدری، آگاه مسایل سیاسی، به روزنامه‌ی صلح کابل می‌گوید که امریکا یکی از کشورهای تاثیرگذار و دخیل در پروسه‌ی صلح افغانستان است و عملا در یکی دو سال گذشته این روند «هرچند افغانی» را مدیریت کرده است.
آقای حیدری تاکید می‌کند که انتخابات امریکا به اندازه‌ی انتخابات خود افغانستان و حتا بیش‌تر از آن روی مسایل سیاسی، اقتصادی و پروسه‌ی صلح این کشور تاثیرگذار است. «شما در جریان استید که آقای خلیلزاد به عنوان فرستاده‌ی امریکا، تمام پروسه‌ی صلح را تا به حال مدیریت کرده است. طبیعتا چه آقای ترامپ در کاخ سفید باقی بماند و چه آقای بایدن رییس‌جمهور شود، روی این روند تاثیر مستقیم دارد.»
به باور آگاهان سیاسی؛ در صورت پیروزی مجدد دونالد ترامپ، روند صلح افغانستان به گونه‌ی فعلی ادامه پیدا خواهد کرد و طالبان هم‌چنان دست بالاتر در گفت‌وگوهای صلح خواهند داشت؛ اما برعکس، اگر جو بایدن رقیب او، برنده‌ی انتخابات شود، ممکن است تغییراتی در پروسه‌ی صلح و چگونگی برخورد با طالبان به میان آید.
خلیلزاد در کابینه‌ی بایدن جایی ندارد
بیش‌تر باورها بر این است که در صورت پیروزی مجدد دونالد ترامپ، زلمی خلیلزاد دوباره نقش میانجی صلح افغانستان را برعهده خواهد داشت؛ زیرا او هم‌حزبی آقای ترامپ است و نقش برجسته‌‌ای در حزب جمهوری‌خواه امریکا دارد.
حال اگر این پیش‌بینی برعکس شود و دونالد ترامپ نتواند برای دومین‌بار بر کرسی ریاست‌جمهوری امریکا تکیه بزند، قضیه چگونه خواهد شد؟ رحمت‌الله بیژن‌پور، کارشناس سیاسی و استاد دانشگاه، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید؛ بدیهی است که دولت بایدن در صورت پیروزی با سازوکارهای جدید وارد کار خواهد شد.
آقای بیژن‌پور در مورد حضور و یا عدم حضور زلمی خلیلزاد در دولت بایدن، چنین می‌گوید: « اگر آقای بایدن بیاید، قطعا پروژه‌گردان آقای خلیلزاد نخواهد بود؛ بلکه ای شان برای ۴-۵ سال در امریکا خواهد ماند و خانه‌نشین خواهد بود و پروژه‌ی صلح را از دست خواهد داد.»
از سویی هم، شماری دیگر از آگاهان به این باور اند که در صورت پیروزی جو بایدن، حتا اگر به صورت کلی زلمی خلیلزاد از پروژه‌ی صلح حذف نشود، نقشش بسیار محدود خواهد شد.
بایدن یا ترامپ؛ کدام یک به نفع صلح افغانستان است؟
دونالد ترامپ، قبل از این که به عنوان رییس‌جمهور امریکا انتخاب شود، در سال ۲۰۱۳ میلادی در تویتی گفته بود: «حجم عظیمی از خون و ثروت خود را در افغانستان به هدر داده ایم. این دولت اصلا قدرشناس نیست. بیایید این کشور را ترک کنیم.»؛ اما پس از این که او به عنوان رییس‌جمهور قدرت را در دست گرفت، در سال ۲۰۱۷ میلادی، با اعزام حدود سه هزار سرباز جدید به افغانستان موافقت کرد. آقای ترامپ در جریان چهار سال ریاست‌جمهوری اش بارها تاکید کرد که به جنگ پایان‌ناپذیر افغانستان، نقطه‌ی پایان می‌گذارد.
سرانجام آقای ترامپ در آخرین روزهای ریاست‌جمهوری خود در ماه اکتوبر، گفت که سربازان باقی‌مانده‌ی امریکایی باید تا کریسمس به کشور شان برگردانده شود.
در همین حال، شماری از آگاهان سیاسی می‌گویند که دونالد ترامپ در جریان ریاست‌جمهوری اش، فرصت‌های زیادی برای طالبان مهیا کرد و مانور نظامی و سیاسی‌ای که در حال حاضر این گروه از خود نشان می‌دهند نیز، به دلیل هم‌سویی آقای ترامپ با طالبان است.
محمد حیدری می‌گوید که در صورتی که دونالد ترامپ بار دیگر به عنوان رییس‌جمهور امریکا انتخاب شود، تغییرات ژرفی در پروسه‌ی صلح به میان نمی‌آید و بازهم همانند دور قبل، زلمی خلیلزاد مدیریت این روند را به دوش خواهد گرفت.
در سوی دیگر اما جو بایدن، هرچند حرف‌های زیادی از او در مورد افغانستان در رسانه‌ها درز نکرده است؛ اما در سال ۲۰۰۹ باری در مورد این کشور گفته بود که به جنگ‌های بی‌پایان در افغانستان و خاورمیانه خاتمه می‌دهد و بیش‌تر نیروهای امریکایی را به خانه بر می‌گرداند؛ اما سال گذشته‌ی میلادی پس از ده سال دو باره در مورد افغانستان اظهارنظر کرد. او در سپتامبر ۲۰۱۹، با اشاره به تجربیات خود در باره‌ی افغانستان گفت: «وقتی که پاکستان سه ولایت افغانستان را در شرق کشور کنترل می‌کند، افغانستان را نمی‌توانیم درست کنیم؛ درست‌شدنی نیست.»
با این حال، آگاهان سیاسی معتقد اند که با به‌قدرت‌رسیدن جو بایدن، طالبان دیگر نمی‌توانند قدرتی را که در دوران حاکمیت ترامپ به دست آورده بودند، حفظ کنند؛ زیرا بایدن سیاست سخت‌تری خواهد داشت و گروه طالبان مجال چانه‌زنی بیش‌تر را نخواهد داشت.
آگاهان تاکید می‌کنند که اگر جو بایدن رییس‌جمهور شود، روی‌کرد طالبان ضعیف خواهد شد.
