تنش‌های لفظی دولت و طالبان گفت‌وگوهای صلح را به حاشیه کشانده است

عبدالرازق اختیاربیگ
تنش‌های لفظی دولت و طالبان گفت‌وگوهای صلح را به حاشیه کشانده است

با این که یک ماه و پنج روز، از مراسم گشایش گفت‌وگوهای صلح افغانستان در قطر می‌گذرد؛ اما تا اکنون هیئت دولت و طالبان تنها یک نشست عمومی و ۱۰ نشست بی‌نتیجه‌ی دیگر میان گروه‌های تماس دو هیئت داشته اند.
هدف از تشکیل گروه‌های تماس، تهیه‌ی کارشیوه و تعیین آجندای گفت‌وگوهای صلح بوده است تا زمینه‌ساز آغاز گفت‌وگوهای اصلی شود؛ اما ظاهرا هر نشستی که میان گروه‌های تماس دو طرف برگزار می‌شود، نقطه‌ی اختلافی جدیدی به میان می‌آورد که بن‌بست گفت‌وگوها را محکم‌تر می‌کند. تا حال آن‌چه که بیش‌تر مانع گردآمدن دو هیئت دور یک میز شده است، تاکید طالبان بر فقه حنفی و اصل قراردادن توافق‌نامه‌ی صلح شان با امریکا در جریان گفت‌وگوهای صلح است؛ موردهایی که دولت افغانستان حاضر به پذیرفتن آن نیست.
طالبان اما می‌گویند که گفت‌وگوهای فعلی در قطر، بر اساس توافق‌نامه‌‌ی امریکا و این گروه آغاز شده است و باید به عنوان یک اصل روی میز گفت‌وگوها باشد؛ اما دولت افغانستان، می‌گوید که جزو توافق‌نامه‌ی امریکا و طالبان نبوده و آن را نخواهد پذیرفت.
امرالله صالح، معاون نخست ریاست‌جمهوری، دو روز قبل در مراسمی در کابل گفت: «طالب تاکید می‌کرد که از روی شریعت صحبت کنیم. دوهفته است ما می‌گویم که قرآن را سرمیز می‌گذاریم؛ اما طالبان می‌گویند که توافق‌نامه با امریکا را سر میز بگذاریم؛ این گفته‌ی طالبان به این معنا است که جنگ آن‌ها شرعی نه، بلکه نیابتی است.»
به گفته‌ی آقای صالح، جنگ طالب نه جهاد است و نه برای حفظ ارزش‌های دینی؛ بلکه این جنگ دستوری است و به رهبری شورای کویته‌ی پاکستان در افغانستان انجام می‌شود.
گروه طالبان در حالی حاضر به گفت‌وگو با دولت افغانستان شده است که این گروه، تا هنوز هم این دولت را به عنوان نظام قبول نداشته و باشندگان این کشور را مسلمان نمی‌داند.
به تازگی محمد‌نعیم وردک، سخن‌گوی دفتر سیاسی طالبان در قطر، در گفت‌وگو با طلوع‌نیوز گفته است که نظامی که در افغانستان حاکم است، نظام اسلامی نیست و باید یک نظام جدید اسلامی ایجاد شود.
سخن‌گوی طالبان، در این گفت‌وگو تاکید کرد که رهبران و جنگ‌جویان این گروه، به جنگ در افغانستان (جهاد) افتخار می‌کند؛ زیرا به باور آن‌ها این جنگ برای گرفتن استقلال و بیرون‌کردن نیروهای خارجی بوده/ است.
در حالی که هیئت گفت‌وگوکننده‌ی طالبان برای مذاکرات صلح در قطر به سر می‌برد، این گروه حمله‌های خود را در افغانستان نیز افزایش داده و در هفته‌ی گذشته، بر چند ولسوالی هلمند حمله کردند. وزارت داخله، گفته است که در نتیجه‌ی حمله‌ی تروریستان طالب، حدود ۲۵۰ غیرنظامی کشته و زخمی شده اند.
سخن‌گوی طالبان در گفت‌وگو با طلوع‌نیوز، گفته است که حمله‌ی آن‌ها، برای نجات باشندگان هلمند از ظلم و ستم نیروهای اربکی بوده است. این در حالی است که به دنبال حمله‌ی این گروه در هلمند، بیش از ۲۵ هزار باشنده‌ی این ولایت آواره شده اند. در همین حال، امرالله صالح، معاون نخست ریاست‌جمهوری در مورد جنگ طالبان در هلمند، می‌گوید که این گروه، برای حمله به هلمند، نه ماه آماد‌گی گرفته بودند؛ اما به جز رسوایی، شکست، چپاول و بی‌جاکردن هزاران خانواده از ولسوالی‌ها، هیچ دست‌آوردی نداشته اند.
او، گفت: «تفکر، جنگ و  ساختار طالبان را نفرین می‌فرستم. مردم همه از جنگ طالب نفرت دارند. ۲۵ سال است که طالب در افغانستان جنگ می‌کند، آیا کسی برای شان اشک ریخته است؟ ملخ‌وار حمله می‌کنند و ملخ‌وار می‌میرند. گم‌نام حمله می‌کنند و گم‌نام کشته می‌شوند.»

چرا طالبان آتش‌بس نمی‌کنند؟
شهروندان افغانستان، سال‌ها است که در نتیجه‌ی حملات طالبان، قربانی می‌شوند؛ حملاتی که پایان آن روشن نیست. محمدنعیم وردک می‌گوید: «تا زمانی که آتش‌ و جنگ نباشد، گفت‌وگو به چه دلیل صورت می‌گیرد؟»از اظهارنظرهای گروه طالبان، چنین بر می‌آید که این گروه تا رسیدن به توافق نهایی صلح، از خشونت‌ها دست نخواهند کشید. همین‌گونه زلمی خلیل‌زاد، نماینده‌ی ویژه‌ی وزارت خارجه‌ی امریکا برای صلح افغانستان نیز در سفر اخیرش به قطر، گفته است که با تطبیق‌شدن توافق‌نامه‌ی صلح دوحه، شمار عملیات طالبان و آمار تلفات غیرنظامیان، به گونه‌ی چشم‌گیری کاهش خواهد یافت.
دولت افغانستان اما می‌گوید که ادامه‌ی حملات و خشونت‌های طالبان، روند صلح را تضعیف و آن را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.
صدیق صدیقی، سخن‌گوی ریاست‌جمهوری، روز شنبه (۲۶ میزان)، در یک پیام تصویری گفته است که ادامه‌ی جنگ و خشونت‌های طالبان، در کنار ایجاد چالش‌های جدی در برابر روند صلح، امید مردم افغانستان برای ختم جنگ را نیز خدشه‌دار می‌کند.
به گفته‌ی او، حملات وحشیانه‌ی طالبان بر ولایت هلمند، آسیب بزرگی به مردم این ولایت وارد کرده است. پیش‌تر حمدالله محب، مشارو امنیت ملی افغانستان نیز در مراسم دومین سالیاد ترور جنرال عبدالرازق اچکزی، فرمانده‌ی پیشین پولیس کندهار، گفت که صلح با طالبان به معنای بی‌عزتی نیست.
آقای محب گفت: «ما صلح می‌خواهیم. ما با کسانی صلح می‌کنیم که خود را افغان می‌دانند. در هوای سرد، ۲۵ هزار هلمندی را آواره نمی‌کند. سب‌ستیشن برق برای شان کافر نیست، پل و پل‌چک ما برای شان کافر معلوم نمی‌شود. «هیرامندوی پنجاب» برای شان مقدس بوده؛ اما شفاخانه و سرک در افغانستان برای شان کافر به نظر می‌رسد.»
هرچند تا هنوز مشخص نیست که هیئت دولت افغانستان و طالبان با چه مبنا و اصل، گفت‌وگوهای اصلی را آغاز می‌کنند؛ اما برخی از دولت‌مردان افغانستان، تاکید می‌کنند که اگر طالبان خواب دوباره‌ی امارت اسلامی را دیده اند، هرگز تحقق پیدا نخواهد کرد. عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه‌ی ملی، می‌گوید که ادامه‌ی جنگ و خشونت از سوی طالبان، می‌تواند یک نسخه‌ی جدید برای تداوم جنگ در افغانستان باشد.
آقای عبدالله، دو روز پیش طی مراسمی در کابل، گفت که اگر گروه طالبان تاکید دارد که امریکا از افغانستان بیرون شود تا دوباره امارت طالبانی را در کشور برپا کند، این یک محاسبه‌ی اشتباه است و مردم آن را نمی‌پذیرد. به گفته‌ی او، مردم افغانستان صلحی را می‌خواهند که مورد قبول شان باشد و باید برای رسیدن به صلح با متانت، اطمینان و اراده‌ی قوی عمل شود.