۳۲ سال پس از خروج شوروی؛ افغانستان هنوز میزبان جنگ است

عبدالرازق اختیاربیگ
۳۲ سال پس از خروج شوروی؛  افغانستان هنوز میزبان جنگ است

در گرماگرم مسئله‌ی صلح و جنگ افغانستان، ارگ، سیاست‌مداران و شهروندان کشور، سی‌ودومین سالروز خروج قشون سرخ شوروی را تجلیل کردند. آخرین گروه ارتش اتحاد جماهیر شوروی، در ۲۶ دلو سال ۱۳۶۷ خورشیدی، افغانستان را ترک کرد و به حضور ده‌ساله‌شان در این کشور، پایان دادند.
رییس‌جمهور غنی، روز گذشته (دوشنبه، ۲۶ دلو)، در پیامی به این مناسبت گفت که هدف از جهاد مردم، این بود که  پس از خروج نیروهای شوروی، در افغانستان یک نظام به خواست ملت به میان بیاید تا نهادهای ملی و نظامی را تقویت و از آن حفاظت کند.
آقای غنی، ۳۱ سال پس از خروج نیروهای شوروی، اکنون می‌گوید که این خروج مسئولانه نبود؛ زیرا آن زمان هیچ تدبیری برای آینده‌ی افغانستان در نظر گرفته نشد و به همین دلیل، افغانستان وارد جنگ داخلی چندبعدی شد.
او می‌گوید که حالا برای افغانستان فرصت پایان دادن به جنگ و تأمین صلح فراهم شده؛ صلحی که در آن، نهادهای نظامی و ملکی حفظ و بیشتر از پیش تقویت شود؛ صلحی که کودکان، زنان، جوانان و تمام مردم از آن بهره ببرند.
گفتنی است، پرونده‌ی صلح افغانستان که دست‌کم سه سال پیش به دست امریکا باز شد، اکنون روی یک میز خالی در قطر است. با این حال، آقای غنی در پیام روز گذشته‌ی خود به شهروندان کشور اطمینان داد که هرچند در حال حاضر، بسیاری باورها بر این است که صلح در افغانستان برقرار نخواهد شد؛ اما صلح برقرار خواهد شد و آن‌هم دوام‌دار خواهد بود.
حکومت و شهروندان افغانستان در حالی از سی‌ودومین سالروز خروج نیروهای شوروی پیشین گرامیداشت می‌کنند که از آن روز تا حال، این کشور در آتش جنگ با تروریزم می‌سوزد. این جنگ ۲۰ سال پیش پای امریکا را به افغانستان کشاند؛ کشوری که این روزها در سراشیب خروج در افغانستان است.
مطابق توافق‌نامه‌ی امریکا-طالبان تا دو ماه و چند روز دیگر، امریکا باید به گونه‌ی کامل نیروهای خود را از افغانستان بیرون کند؛ اما تا جایی که دیده می‌شود، جو بایدن، رییس‌جمهور امریکا چندان تمایلی به خروج از افغانستان ندارد؛ چیزی که می‌تواند تضمین‌کننده‌ی ادامه‌ی جنگ در این کشور باشد.
در گوشه‌های مختلف از پایتخت روز گذشته مراسم‌هایی به مناسبت خروج نیروهای شوروی برگزار شده بود. حزب اسلامی به رهبری گلبدین حکمتیار نیز به همین مناسبت برنامه‌ای برگزار کرد. آقای حکمتیار که چهار سال پیش دست از سلاح برداشت و توافق‌نامه‌ای را با دولت امضا کرد، این روزها موضع ضد حکومتی گرفته و می‌گوید که عقب‌نشینی جو بایدن از توافق‌نامه‌ی دوحه با طالبان و حضور نیروهای این کشور در افغانستان پس از ماه می، هیچ توجیه عقلانی و منطقی ندارد.
او تأکید کرد که امریکا هیچ گزینه‌ای دیگر جز ترک افغانستان ندارد و ادامه‌ی حضور آن‌ها در این کشور، هیچ دست‌آوردی برای امریکا نخواهد داشت.
رهبر حزب اسلامی در صحبت‌های روز گذشته خود به نحوی گفت که با موقف تازه‌ی طالبان مبنی بر تشکیل حکومت موقت در افغانستان موافق است. «طالبان اعلام کردند که اگر غنی استعفا دهد، حاضرند حکومت موقت را بپذیرند. بیشتر از این ممکن نیست که طالبان از خودگذری کنند.»
از سویی هم او حکومت را به عهدشکنی توافق‌نامه با حزب اسلامی متهم کرد و گفت که اگر رییس‌جمهور غنی، زندانیان این حزب را آزاد نکند، ارگ را محاصره و ارگ‌نشینان را بیرون خواهند کرد.
حکمتیارگفت: «با گوش‌های باز بشنوید، شما که حمایت نیروهای اجنبی مغرورتان ساخته است، در آینده نزدیک، شاهد تظاهرات پرشکوه در جاده‌های کابل که به ارگ برسد خواهید بود. اگر عقل‌تان به سرتان نیاید، این حرکت منجر به این خواهد شد که بساط‌تان جمع شود.»
واکنش ارگ اما این بود که مردم افغانستان اجازه نمی‌دهند که کسی با زور بالای آن‌ها حکومت کند و داخل ارگ ریاست‌جمهوری شود.
دواخان مینه‌پال، معاون سخنگوی ریاست‌جمهوری در برگه‌ی توییترش نوشته است که تنها نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان است که حق استعمال قوا را دارد.
آقای مینه‌پال می‌گوید: «نظام کنونی بر اساس اراده ملت به میان آمده است. مشروعیت ملی و بین‌المللی دارد. مردم از نظام خود به گونه کامل حمایت می‌کنند. مردم به دلیل تجربه‌ی تلخ گذشته به حمایت از این نظام ایستاده‌اند.»
شاه حسین مرتضوی، یکی از مشاوران رییس‌جمهور نیز گفته است که مردم در انتخابات ریاست‌جمهوری از آقای حکمتیار حمایت نکردند. «زورگویی در عصر دموکراسی نشان از بیگانگی از واقعیت‌های افغانستان نوین است.»
با این حال، شماری از آگاهان سیاسی به این باورند که حکمتیار و حلقه‌ی دور و بر او، منافع خود را در فروپاشی نظام و آمدن‌ حکومت می‌بینند.
دولت و طالبان بر طبل جنگ می‌کوبند!
در حالی که تا یک ماه و چند روز دیگر جنگ بهاری میان افراد طالبان و نیروهای امنیتی افغانستان از سر گرفته می‌شود و این‌طرف مسئله صلح نیز چندان پیشرفت برجسته‌ا‌ی ندارد؛ شماری از چهره‌های پیشین استخباراتی کشور می‌گویند که دولت و طالبان، هیچ‌یک برای آمدن صلح تا این جای کار صادق نبودند و نیستند.
رحمت‌الله نبیل، رییس پیشین امنیت ملی افغانستان، در برگه‌ی توییترش نوشته است: «در اين روزها هر دو طرف بر طبل جنگ مي‌كوبند! از همان ابتدا براى مردم افغانستان آشكار بود كه هر دو جانب در مذاكرات صلح صادق نبودند/نيستند! يك جانب مى‌كشد و جانب ديگر فقط مى‌شمارد.»
آقای نبیل، تأکید کرده است که در اين جنگ فرسايشى بازيگران اصلى ديگران‌اند، تنها مردم افغانستان است که این وسط قربانى اين جنگ خواهند بود.
به باور او، هرچند که امریکا نخواهد گذاشت كه امارت اسلامى طالبان حاكم شود؛ اما در عین حال اين کشور دوام «اين جمهوريت لرزان» را نيز تضمين كرده نمي‌تواند.
از سویی هم مقام‌های دولت افغانستان، می‌گویند که تمرکز طالبان به‌جای صلح، بیشتر روی آمادگی برای جنگ بهاری است. همین سه روز پیش بود که محمد محقق، مشاور امنیتی رییس‌جمهور گفت که جنگ‌جویان طالب در حال فراگیری آموزش‌های نظامی در پاکستان به ‌سر می‌برند و برای آغاز جنگ در فصل بهار آمادگی می‌گیرند.
آقای محقق تأکید کرد، در صورتی که تا فصل بهار روند صلح به نتیجه‌ نرسد، جنگ‌های بی‌سابقه‌ا‌ی آغاز خواهد شد، به همین دلیل، دولت باید خود را هم برای برقراری صلح و از سویی برای دفاع از مردم آماده بسازد.
از آن‌جایی که فعلاً گفت‌وگوهای صلح در دوحه به بن‌بست رسیده، آگاهان سیاسی نیز می‌گویند؛ اگر این روند به نتیجه‌ نرسد، دولت و طالبان هر دو برای جنگ آمادگی می‌گیرند و این یعنی ادامه خونریزی‌ها.