آقای غنی، روز سهشنبه (۲۱ عقرب) در نشستی به رسانهها گفت که انس حقانی، برادر رهبر گروه حقانی، حاجی مالیخان و عبدالرشید، زندانیان عضو شبکهی حقانی استند که قرار است رها شوند.
به گفتهی آقای غنی این تصمیم در مشوره و توافق همهجانبه بین افغانستان همکاران بینالمللیاش گرفته شده است که برای زمینهسازی مذاکرات رودررو با طالبان این سه زندانی که از مدتی پیش به این سو در توقیفخانهی بگرام زیر نظارت دولت افغانستان بودند، رها میشوند.
دولت افغانستان در حالی خبر از آزادی این زندانیان میدهد که پیش از این مقامات همواره تأکید داشتند که دولت هیچ برنامهای برای آزادی این زندانیان ندارد و پروندهی آنها به دادگاه بینالمللی کیفری ارجاع داده شده است.
اقدام رهاسازی سه زندانی عضو شبکهی حقانی از سوی اشرفغنی، واکنشهای بسیاری را با خود به همراه داشت. خبر آزادسازی انس حقانی، حاجی مالیخان و عبدالرشید، زمانی تبدیل به سوژهی داغ رسانهها شد که زلمی خلیلزاد، مذاکرهکنندهی ارشد امریکا با طالبان در باره تبادل دو استاد دانشگاه امریکایی با شماری از زندانیان طالبان از جمله انس حقانی و حافظ رشید گفتوگو کرد.
رییس سازمان اطلاعات ارتش پاکستان نیز در آخرین سفرش به کابل خبر آزادی ۳ نفر از زندانیان طالبان را داده بود. سفر این مقام بلندرتبهی ارتش پاکستان به کابل بعد از آن انجام شده بود که رییسجمهور امریکا در دیدار ماه جولای خود از عمرانخان، صدراعظم پاکستان، تقاضا کرده بود که در رهایی دو استاد ربوده شدهی دانشگاه امریکایی افغانستان کمک کند. عمرانخان به دونالد ترمپ وعده داده بود که به زودی خبر خوشی خواهد شنید.
تبادلهی استادان امریکایی ربوده شده با رهایی این سه زندانی رابطهی مستقیم دارد. رابطهای که رییسجمهور غنی نیز در نشست خبری خود روز گذشته به آن اشاره داشت. آقای غنی گفت رهایی استادان، بخش اساسی خواستهای حکومت در مذاکرات غیر مستقیم با طالبان بود. اگر چه آقای غنی به صورت مستقیم اشاره نکرد؛ اما یادآور شد که گروه طالبان دو استاد دانشگاه امریکایی را آزاد خواهد کرد.
رهاسازی اعضای شبکهی حقانی نکتهی مهم دیگری نیز با خود داشت؛ این که شخصیتهای امنیتی و سیاسی افغانستان چون نبیل و امرالله صالح در پیوند به این رویداد از زمان دستگیری انس حقانی تا آزاد شدنش دو دیدگاه متفاوت داشتند.
امرالله صالح، رییس پیشین امنیت ملی و معاون اول تیم انتخاباتی دولتساز، زمانی که انس حقانی در بازداشت نیروهای امنیتی افغانستان بود، در صفحهی فیسبوک خود نوشت: «قرار معلوماتی که من در دست دارم، تا اکنون انس حقانی مورد بازجویی و استنطاق قرار نگرفته و هیچ نوع اتهام رسمی بر او وارد نشده است. هیچ دوسیهی رسمی در مورد او به محاکم کشور راجع نشده است. اگر در مورد او برنامه و سازش پنهانی وجود ندارد پس چرا پروندهاش را افشا نمیسازند؟»
اما روز گذشته بعد از آن که در نشست خبری رهاسازی انس حقانی شانه به شانهی اشرفغنی حضور داشت، در صفحهی فیسبوک خود چنین نوشت: «در مشوره با شرکای بینالمللی افغانستان و به خصوص ایالات متحدهی امریکا، ما مکانیزم و روشی را در پیش گرفته ایم که رهایی مشروط این سه نفر به معنای تقویت صفوف دشمن و تشدید حملات شان نخواهد شد. تدابیر مشترک بین ما و شرکای بینالمللی ما چنان است که این تصمیم دشوار، اما قابل درک بتواند هم قوت ما را به نمایش بگذارد و هم نیت ما را که خواهان صلح استیم و برای اعتمادسازی، آغاز مذاکرات رودررو و حل صلحآمیز این بدبختی توان و ارادهی اتخاذ تصمیمهای سخت و جدی را نیز داریم.»
«رحمتالله نبیل» رییس سابق امنیت ملی افغانستان و نامزد کنونی ریاستجمهوری این کشور، احتمال آزادی این زندانیان و نیز «مالی خان زدران» مامای سراج الدین حقانی را دلیل سفر غیر منتظرهی رییس تازهی سازمان استخبارات ارتش پاکستان به کابل دانسته بود. در صورتی که پیش از این آقای نبیل هنگامی که مسؤولیت ریاست امنیت ملی را بر عهده داشت، گفته بود که حکم اعدام برای انس حقانی صادر شده است.
سکوت داکتر عبدالله، رییس اجرائیهی حکومت وحدت ملی نیز در این باره سؤالبرانگیز است. آقای عبدالله پیش از این از منتقد سرسخت روند آزادسازی زندانیان طالب به دستور اشرفغنی بود.
با این که سه عضو شبکهی حقانی رها شدند؛ اما تا هنوز معلوم نیست که این سه نفر چه زمانی به قطر فرستاده میشوند؛ ولی منابع طالبان در قطر گفته اند که امیدوار اند این سه نفر در دو یا سه روز آینده به دوحه برسند.
از سویی هم سفارت امریکا در کابل از رهایی سه زندانی طالبان استقبال کرد.
جان بس، سفیر امریکا در کابل، در گفتوگو با خبرنگاران گفت که از این اقدام رییسجمهور غنی حمایت میکند و امیدوار است که این کار سبب برداشتن گامهایی از سوی طالبان شود.
آقای بس افزود: «ایالات متحدهی امریکا از این تصمیم شجاعانهی رییسجمهور غنی برای رهایی سه زندانی طالبان به حیث یک حرکت انسانی حمایت میکند. این کار به پایان وضعیت جنگی کنونی کمک خواهد کرد.»
همچنین در بیانیهی دانشگاه امریکایی افغانستان که به روزنامهی صبح کابل فرستاده شده، آمده است که «از شنیدن گزارشهایی در مورد آزادی احتمالی دو همکار ما (کوین کینک و تیموتی ویکس) نهایت خرسند استیم.» دانشگاه امریکایی افغانستان در ادامه تأکید کرده است که این دانشگاه هیچگاه بخشی از مناقشه در افغانستان نبوده و خواستار بازگشت هرچه سریع و ایمن اعضای هیأت علمی خود است که بیشتر از سه سال به دور از دوستان و خانوادههای شان در اسارت طالبان به سر برده اند.
قرار است که تا رهایی کامل استادان دانشگاه امریکایی و اطمینان از وضعیت صحی آنان، این سه عضو ارشد گروه طالبان که قرار است رها شوند در کشور سوم تحت نظارت سازمان استخبارات ایالات متحده «SIA» نگهداری میشوند. این افراد پس از تضمین طالبان در رابطه به آغاز مذاکرات مستقیم میان حکومت و طالبان، از نظارت آزاد خواهند شد.
ذبیحالله مجاهد، سخنگوی گروه طالبان در واکنش به این خبر میگوید: «تا زمانی که این زندانیان به آنان سپرده نشوند و در این مورد مطمئن نگردند، نمیتوانند موقف شان را اعلام کنند.»
فعالان حقوق بشر نیز دیدگاه خود را در پیوند با این رویداد چنین بیان داشته است.
«رهایی انس حقانی و دو تن از همکارانش که در سازماندهی و کشتار افراد بیگناه و نابودی صلح و آرامش در کشور نقش مستقیم و مؤثر داشتند، یک اقدام سیاسی اشتباه، غیر قانونی و توهینآمیز به قربانیان تروریزم و جنگ وحشیانهی دو دهه اخیر است. این مسأله (رهاسازی سه زندانی طالب) از لحاظ سیاسی، قانونی و اجرای عدالت نادرست است. این اقدام حکومت، صحبتهای رییسجمهور در بارهی «خط سرخ افغانستان» را بیارزش ساخت و پشتیبانیهایی که از سیاستهای دولت در مقابل مذاکره با طالبان به وجود آمده بود را نیز تضعیف کرد. اقدام به رهایی تروریستان بدون تکمیل دورهی دادرسی قضایی تلاش افغانستان و بانیان سیستم عدلی و قضایی برای ایجاد یک حکومت مبتنی بر حاکمیت قانون و عدالت را تضعیف مینماید.»
این در حالی است که گفته میشود هم اکنون یازده هزار عضو گروه طالبان که که در انجام حملات تروریستی بازداشت شده اند در توقیف حکومت اند.