تقویم سال‌نمای افغانستان، شمسی است و نخستین روز سال، نوروز نام دارد. نوروز در افغانستان، قدمت چند هزار ساله داشته و رسوم و آیین‌های ویژه‌ی نوروزی، سال‌ها است که نسل به نسل به افغان‌ها منتقل شده است.
جشن گل سرخ در بلخ، گل نارنج در ننگرهار، گل بادام در دایکندی، گل انگور در هرات، گل زرد در کاپیسا، گل انار در کندهار، گل ارغوان در ولایت پروان و سفرهای نوروزی از جمله برجسته‌ترین و با شکوه‌‌‌‌ترین آیین‌های نوروز در افغانستان است.
آتش افروختن، کوزه شکستن، اسپند دود کردن، به دشت و صحرا رفتن، تخم مرغ جنگی، آش پختن برای رسیدن به مراد و قاشق زنی دختران، گره زدن سبزه توسط دختران، نوروزی گرفتن کودکان، در آب افکندن سبزه‌ها، پختن ماهی و جلبی نیز از رسوم برخی اقوام در افغانستان است. نوروز با رسم و آیین ویژه، جشن گرفته می‌شود که سفرهی هفت‌سین، هفت‌میوه، سمنک و غذای مخصوص نوروز از جمله آن‌ها به شمار می‌رود.
سمنک
تهیه‌ی سمنک از جمله رسم‌های قدیمی نوروز در افغانستان است که در بین زنان طرفدارانی زیادی دارد.
سمنک نوعی غذای مخصوص است که از آرد گندم، جوانه گندم، روغن و آب تهیه می‌شود.
زنان از آغاز شب نوروز تا سپیده دم اولین روز بهار، به صورت دسته‌جمعی و خواندن اشعار قدیمی، شروع به پختن سمنک می‌کنند.
زنان، پای دیگ سمنک شادمان از رسیدن روزهای سبزی و نشاط هستند با خواندن ترانه‌های قدیمی که مخصوص پختن سمنک است کار خود را ادامه می‌دهند.
هفت‌میوه و هفت‌سین
آماده کردن سفرهی هفت سین و هفت میوه، از رسم‌های ویژه‌ی نوروز در افغانستان است. هفت میوه ترکیبی از هفت نوع میوه خشک است که به طور معمول مغز بادام، چهار مغز، پسته، کشمش، زردآلو، سنجد و قیسی شامل هفت میوه می‌شود.
مردم چند روز قبل از نوروز، میوه‌های خشک را با هم مخلوط کرده و در آب قرار می‌دهند تا برای روز نوروز آماده شود.
در همین حال در برخی از مناطق افغانستان مردم برای استقبال از نوروز، سفرهی هفت سین نیز پهن می‌کنند. سیب، سنجد، سبزی، سمارق، سرکه، سمنک و سیر اجزای سفرهی هفت سین را تشکیل می‌دهد.
غذاهای شب نوروز
خانواده‌ها در شب نوروز، شام مفصل و استثنایی نسبت به دیگر شب‌های سال صرف می‌کنند.
رنگ سبز نزد مردم افغانستان جایگاه ویژه‌ای دارد و از آن به نیکی و خوبی تعبیر می‌شود، به همین دلیل برای داشتن سالی پر بار، بر سفره‌های خود در شب نوروز سبزی و سبزی پلو قرار می‌دهند. ماهی کباب شده نیز از دیگر غذاهایی است که در شب نوروز طرفداران زیادی در بین خانواده‌ها دارد.
نوروزی
جوانانی که هنوز در دوران نامزدی به سر می‌برند و منتظر ازدواج استند، چند روز قبل از نوروز یا در روز نوروز به همراه هدیه‌ی نوروزی برای تبریک سال نو، به خانه نامزد شان می‌روند.
خانوادهی پسر (داماد) با هدایایی چون لباس و جواهرات و همچنان غذاهایی مانند ماهی، جلبی، شیرینی و کلوچه‌های متنوع، برای تبریک نوروز به خانه عروس می‌روند. خانوادهی عروس هم در مقابل، لباس مردانه و شیرینی برای داماد آماده می‌کند.
خانه‌تکانی
زنان در آستانه‌ی نوروز با شستن فرش‌ها و گردگیری خانه، تلاش می‌کنند تا پاکیزگی و نشاط را در بهار و آغاز سال در خانه به وجود آورند.
تزئین و رنگ خانه برای استقبال از بهار از دیگر رسوم مردم افغانستان در روزهای آخر زمستان است. مردان و زنان در افغانستان تلاش می‌کنند تا در آستانه‌ی نوروز، وسایل خانه‌ی خود را نو کنند.
دعا کردن در زیارتگاه‌ها در نوروز
در شهر کابل و مزار شریف زیارتگاه‌های با شکوه منسوب به حضرت علی وجود دارد که در نخستین روز سال جدید، مراسم با شکوهی در این زیارتگاه‌ها برگزار می‌شود که بالغ بر ده‌ها هزار افغان از گوشه و کنار این کشور و حتا کشورهای همجوار آسیای مرکزی برای تماشای آن به این دو شهر سفر می‌کنند.
در این مراسم، عَلَمی منسوب به حضرت علی که بر آن اسم‌های متبرک نوشته شده است به اهتزار در می‌آید و سپس این علم برای روزهای متوالی در آن مکان افراشته می‌ماند. شماری از مردم، پس از این مراسم علم متبرک را زیارت می‌کنند و برای موفقیت در سال جدید دعا می‌کنند.
مجمع عمومی سازمان ملل در مارس ۲۰۱۰میلادی عید نوروز را به رسمیت شناخت و آن را در تقویم جهانی جای داد و در فهرست میراث‌های فرهنگی یونسکو سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد، به حیث میراث فرهنگی جهانی ثبت شده است.
نوروز امسال در سایه‌ی کرونا
ویروس کرونا علاوه بر این‌که زندگی روزمره‌ی بسیاری از انسان‌ها را در شماری از نقاط جهان مختل کرده، از انجام آیین‌های سنتی برخی کشورها، نیز جلوگیری می‌کند.
این ویروس در آستانه‌ی سال نو چینی ظهور کرد و باعث شد که میلیون‌ها چینی از دیدوبازدید سال نو چشم‌پوشی کنند.
اکنون که این ویروس دامن‌گیر کشورهای مختلف جهان شده و شیوع آن در افغانستان نیز بیشتر شده است، وزارت صحت عامه‌ی کشور به مردم توصیه کرده که از برگزاری جشن‌ها و گردهمایی‌های بزرگ صرف نظر کنند.
جشن چهارشنبه سوری که همه ساله در هرات برگزار می‌شد، برگزار نشد. برگزاری مراسم مذهبی، موسوم به «جهنده بالا» که همه ساله در مزار برگزار می‌شد، ممنوع شد. همچنان به‌نظر می‌رسد که دید و بازدیدها در این نوروز به‌گونه‌ی چشم‌گیر کم شده است.
