آمار وزارت صحت افغانستان نشان می‌دهد که در ده روز گذشته، ۹۳۰ نفر آلوده به ویروس کرونا در آزمایش‌گاه‌های این وزارت شناسایی شده اند.
پیش از این ده روز، یعنی تا جمعه (۲۹ حمل)، تنها ۸۹۸ فرد آلوده به کوید-۱۹، در افغانستان شناسایی شده بودند.
نخستین فرد آلوده به کوید-۱۹، در پنج حوت سال گذشته در هرات شناسایی شد از آن زمان تا کنون ۶۴ روز می‌گذرد.
شمار افراد آلوده به کوید-۲۹، که در ده روز آخر شناسایی شده اند، بیش‌تر از شمار مصاب شدگان در ۵۰ روز نخست شیوع این ویروس است .
شمار گرفتار شدگان به کوید-۱۹ در افغانستان، در ده روز آخر در مقایسه با یک ماه نخست شیوع آن، رشد نزدیک به ده برابر داشته است.
با این همه به اساس آمار وزارت بهداشت افغانستان، تا سه شنبه (۹ ثور) ۱۸۲۸ فرد آلوده به کوید-۱۹، در این کشور شناسایی شده است.
این در حالی است که کوید-۱۹، در امریکا حتا در روز جان بیش‌تر از ۱۰ هزار نفر را گرفته است که نزدیک به ۶ برابر شمار گرفتارشدگان به کوید-۱۹، در افغانستان است.
روند کنونی سیر ویروس کرونا در افغانستان تازه در مرحله‌ی شیوع آن است و تا هنوز نتوانسته وارد مرحله‌ی فراگیری شود.
مرحله‌ی فراگیری ویروس کرونا را در نخست چین و بعد بیش‌تر ایتالیا، اسپانیا و امریکا به تجربه نشسته اند که تا کنون تاوان زیادی نیز بابت آن پرداخته اند.
روند رشد ویروس کرونا در ده روز آخر در افغانستان، تا اندازه‌ی زیادی، می‌تواند زنگ هشداری باشد به نهاد بهداشتی و رهبری حکومت، تا راهی را پیش بگیرند که از فاجعه‌بار شدن ویروس کرونا در این کشور پیش‌گیری کنند.
فیروزوالدین فیروز، وزیر بهداشت افغانستان، می‌گوید که ویروس کرونا در افغانستان هنوز در مرحله‌ی شیوع است و اگر دستورهای پیش‌گیرانه درست رعایت نشود، باید تا دو یا سه هفته‌ی دیگر، منتظر فاجعه‌ی بزرگ‌تری باشیم.
وزیر بهداشت می‌گوید که افغانستان هنوز به مرحله‌ی پیک ویروس کرونا نرسیده است.
نظام بهداشتی هر کشوری به اساس سنجش توانایی‌های فنی، نیروی انسانی، توانایی‌های اقتصادی و ساختار اجتماعی –فرهنگی، مرحله‌ی اوج رشد ویروس کرونا یا همان پیک آن را برای خود مشخص می‌کنند؛ هر چند وزیر بهداشت از مرحله‌ی پیکی که خود در نظر دارد، چیزی نمی‌گوید؛ اما در شروع شیوع کوید-۱۹، به اساس هشدار سازمان جهانی بهداشت، وزیر بهداشت افغانستان، به مردم هشدار داده بود که در صورت جدی نگرفتن دستورهای پیش‌گیرانه، این ویروس جان بیش‌تر از ۱۱۰ هزار شهروند افغانستان را خواهد گرفت.
حالا یافتن پاسخ به این پرسش برای ما مهم است که آیا باید نگران روزهای آینده بود یا خیر؟ اگر قرار است نگران باشیم، روی چه سبب‌های منطقی می‌توان نگران وضعیت ناشی از شیوع کوید-۱۹، در روزهای آینده بود؟
نخستین سپر برخوردکننده با ویروس واگیرداری مثل کوید-۱۹ و پایین آوردن اثرهای زیان‌بار آن، نظام بهداشتی توان‌مند، مجهز با تکنولوژی و ابراز مورد نیاز برای رو در رویی و شکست این ویروس است؛ از سویی هم به میزان زیادی نیروی انسانی فنی و کادر درمانی نیاز است.
پیش از شیوع ویروس کوید-۱۹ در افغانستان، نظام بهداشتی این کشور دستگاه شناسایی ویروس کوید-۱۹، را نداشت. این خود بزرگ‌ترین بازدارندگی افغانستان در مبارزه با کرونا است.
از شیووع ویروس کوید-۱۹ در افغانستان، تا حالا در بیش‌تر ولایت‌ها پیوسته کیت‌های آزمایش‌گیری و یا سنجش آزمایش تمام می‌شود و این باعث می‌شود که از مردم آزمایش گرفته نشود.
از سوی دیگر کادر درمانی افغانستان تجربه و توانایی بسنده برای مبارزه با وضعیت پیش‌آمده از ویروس کوید-۱۹، را ندارند؛ این مسأله در شکایت‌های پی‌هم آن‌هایی که به بیمارستان‌ها مراجعه کرده اند، روشن است.
نبود توانایی بالقوه برای مبارزه در برابر ویروس‌های واگیرداری مثل کوید۱۹، در نظام بهداشتی، باعث بلند رفتن آسیب‌پذیری در برابر آن شده و از سوی دیگر باعث گسترش بیش‌تر این ویروس نیز شده است.
وزارت بهداشت افغانستان توانایی آزمایش‌گیری ۱۰۰۰ شهروند را در روز دارد؛ این در حالی است که در کوریای جنوبی از ۷۰۰ هزار شهروند در روز و در آلمان تا ۱۲۰ هزار شهروند در روز آزمایش گرفته اند.
توانایی نظام بهداشتی در مبارزه و کنترل ویروس کرونا در کوریای جنوبی و آلمان، سبب شده است که این دو کشور بحران ناشی از کرونا را به خوبی مدیریت کنند که در نتیجه حالا بخشی از محدودیت‌های قرنتین در این دو کشور برداشته شده و مردم با پوشیدن ماسک می‌توانند به خیابان بر آیند.
پس از توانایی‌های بالقوه‌ی نظام بهداشتی در مبارزه با شیوع ویروس واگیرداری مثل کوید-۱۹، توانایی‌های اقتصادی و تعامل‌های سیاسی در منطقه و جهان از اهمیت زیادی برخوردار است.
ناتوانی اقتصادی افغانستان از یک سو باعث شده است که نظام بهداشتی این کشور نتواند به استندردهای جهانی مجهز شود.
از سوی دیگر ناتوانی اقتصادی افغانستان باعث شد که پس از شیوع ویروس کرونا، این کشور در خریداری ابزارهای پزشکی برای رسیدگی به وضعیت پیش‌آمده دچار مشکل شود و از سویی هم کم‌اهمیت بودن افغانستان در معادله‌های منطقه‌ای و جهانی و نداشتن متحد واقعی، باعث شد که این کشور نتواند از شروع شیوع کوید-۱۹ تا حالا ابزارهای پزشکی مورد نیاز و کمک‌های لازم را برای مبارزه با کوید-۱۹ به دست بیاورد.
از سوی دیگر، اختلاف‌های سیاسی برخاسته از انتخابات نیز به پیچیدگی تعامل‌های سیاسی درون‌مرزی و اجتماعی افزوده است.
دولت از یک سو با مخالفان سیاسی خود درگیر حفظ موقعیت خود است و از سوی دیگر در جبهه‌های جداگانه با جنگ‌جویان طالب می‌جنگد.
این‌ها همه باعث می‌شود که دولت تمرکز کم‌تری در مبارزه با کرونا داشته باشد.
از سوی دیگر نبود فرهنگ قانون‌پذیری در شهروندان و بسته بودن دست دولت در برابر مساجد، خود دلیل دیگر برای ترس از روزهای آینده در افغانستان است.
با این که وزارت حج و اوقاف افغانستان از مردم خواسته است تا نماز را در خانه‌های شان بخوانند و تا زمان بودن اپیدمی کرونا در کشور، از رفتن به مسجد‌ها خودداری کنند؛ اما شماری از ملا امامان، مردم را به نمازگزاری دسته‌جمعی فرامی‌خوانند؛ فراخوانی که همواره از سوی شماری از باشندگان افغانستان پاسخ مثبت گرفته است.
آن گونه که روشن است، در برابر آن‌هایی که به نمازگزاری دسته‌جمعی می‌روند دست پولیس نیز بسته است.
در نهایت این نوع کنش‌گری شهروندان، ناتوانی نظام بهداشتی، ناتوانی اقتصادی، ضعف مدیریتی و مشکل‌های سیاسی موجود در کشور، تا اندازه‌ی زیادی دورنمای ویروس کرونا را برای افغانستان خطرناک ترسیم می‌کند و احتمال آن می‌رود که در ده روز آینده شمار گرفتار شدگان به این ویروس دو برابر حالا باشد.
در این صورت بر هر شهروند مسؤول لازم است که تا اندازه‌ی ممکن دستورهای پیش‌گیرانه از آلوده شدن و انتقال ویروس کرونا را در روزمرگی خود پیش گرفته و دیگران را نیز به آن تشویق کنند تا باشد که از فاجعه‌ی بزرگ‌تری پیش‌گیری کرده باشیم.
