منبع: دویچه‌وله
برگردان: ابوبکر صدیق
جو بایدن در نظر دارد تا توافق‌نامه‌ای که توسط دونالد ترامپ با طالبان به امضا رسیده است را بازنگری کند. شمایل شمس به دویچه‌وله گفته است که تصمیم بایدن عاقلانه به نظر می‌رسد؛ زیرا توافق‌نامه امتیازات بیش از تصور به گروه تروریستی طالبان قایل شده است.
نبود توافق، بهتر از یک توافق‌نامه بد است. توافق‌نامه در یک حالت نابهنجار به امضا رسید، زیرا امریکا می‌خواست تا جنگ ۱۹ ساله را به پایان برساند.
اما از این توافق‌نامه بیش از این‌که امریکا و افغانستان نفع ببرد، به نفع گروه تروریستی تمام شده است. جو بایدن، رییس جمهوری امریکا در نظر دارد تا توافق‌نامه‌ی دوحه‌ی امریکا و طالبان را بازنگری کرده و در رابطه پیشبرد آن تصمیم بگیرد.
اما نگرانی جدی‌ای در رابطه به بازنگری توافق‌نامه وجود دارد. نتیجه‌‌ی این بازنگری چه سرنوشتی را به روند گفتوگوهای صلح افغانستان رقم خواهد زد.
دلایل مختلفی وجود دارد و این ذهنیت را تقویت می‌کند که اداره‌ی جدید امریکا، تنها در حرف با افغانستان تعهد دارد. بلین‌کین، نامزد وزیر دفاع اداره‌ی بایدن در مجلس سنای امریکا گفته است که اداره‌ی باید به پایان دادن به جنگ نافرجام افغانستان متعهد است و هرچه زودتر به این جنگ باید نقطه‌ی پایان گذاشته شود.
اگر تنها بحث بیرون شدن نیروهای امریکایی از افغانستان باشد، توافق‌نامه‌ی دوحه ۲۰۲۰ به آن پرداخته است و این اهداف را برآورده می‌سازد؛ اما اگر بحث پایان دادن به چالش‌های موجود افغانستان و اطمینان از تأمین امنیت در این کشور باشد، عمل کردن به توافق‌نامه کافی نیست.
خشونت و قتل پس از امضای توافق‌نامه‌ی طالبان – امریکا به‌صورت بی‌پیشنه‌ای در افغانستان افزایش یافته است. گروه‌های تروریستی دست داشتن در این قتل و کشتار را رد می‌کنند اما؛ این مشکل است که به آنان باور کرد؛ زیرا با وجود درخواست‌های مکرر واشنگتن و کابل برای آتش‌بس و کاهش خشونت‌ها، گروه طالبان به آن تمکین نکرده‌اند.
گفتوگوهای صلح افغانستان پس از آغاز تا هنوز پیشرفت چشم‌گیری نداشته است. به‌ویژه پس از آن که در ماه سپتامبر این روند به یک استراحت کوتاه رفت، اما پس از آغاز دوباره نشست رسمی میان هیئت مذاکره‌کننده برگزار نشده است.
مسئله‌ای مانند حقوق بشر و کاهش خشونت‌ها در این مذاکرات مطرح است؛ اما موضوع اصلی و کلیدی بحث، نحوه‌ی نظام آینده کشور پس از برگشت از جنگ است. نظام آینده چگونه باشد؟ پیش‌بینی امریکا این است که با آمدن طالبان حکومت غنی باید کنار گذاشته شود، اما این رویکرد تا جایی مورد استقبال نیست و این مسئولیت واشنگتن است که باید تصمیم بگیرد.
نگاه طالبان و دولت افغانستان در رابطه به نحوه‌ی نظام آینده کشور کاملاً متفاوت است. طالبان خواهان ایجاد یک نظام به اساس شریعت اسلامی و قرائت خودشان از اسلام است؛ اما دولت کابل خواهان یک نظام پارلمانی دموکراتیک است.
اگر طالبان توافق به حکومت پارلمانی داشته‌اند، در آن صورت خواهان دست بالای در بخش‌‌های اجرایی دولت هستند، به این دلیل، بیشتر ساحات جنوبی کشور در قلمرو آنان قرار دارد و میدان جنگ نهایت گرم است. آنان فکر می‌کنند خود را با دولت مقایسه می‌توانند درحالی‌که نیروهای امنیتی – دفاعی افغانستان هنوز به امریکا و برخی از کشورهای دیگر وابسته است.
توافق‌نامه – دوحه – به خروج نیروهای امریکایی از افغانستان در حالی پافشاری می‌کند که این خروج به قدرتمند شدن طالبان می‌انجامد.
خواست بازیگران منطقه
جک سالوین، مشاور امنیت تازه گماشته شده‌ی جو بایدن، رییس جمهوری ایالات‌متحده امریکا گفته است که این کشور از روند گفتوگوهای صلح افغانستان و رویکرد دیپلوماتیک منطقهای حمایت می‌کند؛ اما برخی از عملکرد کشورهای منطقهای در این راستا کاذبانه است و بازیگران منطقهای تنها به منافع خود در امور افغانستان فکر می‌کنند.
شاه محمود قریشی وزیر خارجه پاکستان گفته است که امیدوار است تا اداره جو بایدن به توافق‌نامه‌ی صلح افغانستان پایبندی نشان دهد و از فرصت پیش‌آمده برای صلح افغانستان استفاده کند، این اظهارات به معنای است که پاکستان می‌خواهد طبق توافق‌نامه‌ی دوحه، نیروهای امریکایی از افغانستان بیرون شوند.
این قابل پیش‌بینی است که موفقیت توافق‌نامه‌ی صلح دوحه بدون حمایت اسلام‌آباد ممکن نیست، پاکستان نفوذ چشم‌گیری میان گروه تروریستی طالبان دارد و نقش بارزی را برای کشاندن گروه طالبان به میز مذاکره بازی کرده است؛ اما پاکستان می‌خواهد در نظام آینده افغانستان طالبان یک نقش بی‌قیدوشرط داشته باشند؛ زیرا اسلام‌آباد منافع خود در قدرت گرفتن طالبان در همسایه غربی حفظ‌شده می‌پندارد و این روند به‌هیچ‌عنوان تضمین‌کننده‌ی صلح در افغانستان نیست.
برگشت به ۱۹۹۶
پاکستان یکی از تسهیل‌کنندگان کلیدی توافق‌نامه‌ی امریکا و طالبان بود؛ زیرا این کشور تلاش می‌کند تا نقش هند را در افغانستان عقب براند. پس از ورود امریکا در ۲۰۰۱ به این کشور هند جای پای خوبی در افغانستان پسا طالبان باز کرده است. برخی از کارشناسان باور دارند که به اساس توافق دوحه ترامپ بیشتر از کابل روی اسلام‌آباد تکیه کرده بود.
آیا بایدن می‌خواهد که پاکستان و طالبان در افغانستان از قدرت بیشتر بهره‌مند شوند؟ اگر طالبان به قدرت بیشتر دست یابند، افغانستان دوباره به سال ۱۹۹۶ برمی‌گردد که طالبان کابل را تصرف کردند و به مدت ۵ سال حاکمیت تفنگ -چماق را بالای مردم پیاده کردند، قسمت از گذرگاه مرزی افغانستان و پاکستان به پناهگاه امن تروریستان تبدیل شد. کنش سیاسی طالبان هرگز فراموش‌شدنی نیست؛ اما پس از دو دهه ایجاد راه‌کارهای دموکراسی سازی و باثباتی در این کشور، واشنگتن نمی‌تواند افغانستان دوباره تقدیم بازیگران منطقهای کند.
با خروج ترامپ از قدرت، اکنون فرصت برای اداره‌ی جدید که روی توافق‌نامه‌ی طالبان تمرکز کند. به این معنا نیست که طالبان دوباره روی توافق‌نامه گفت‌وگو کنند، اما اداره‌ی جدید باید روی گروه تروریستی فشار وارد کند و نقش سازنده‌ی در روند مذاکرات صلح افغانستان داشته باشد. امریکا نمی‌تواند افغانستان را فراموش کند.
