دور دوم برنامه‌ی عقیم‌سازی حیوانات، به ویژه سگ‌های ولگرد، به هدف کاهش جمعیت آن‌ها دیروز یک‌شنبه،(۱۶سرطان ) در کابل آغاز شد. این برنامه به همکاری وزارت زراعت آبیاری و مالداری، شهرداری کابل، مؤسسه‌ی «Mayhew» و دانشکده‌ی وترنری دانشگاه کابل راه‌اندازی شده و قرار است که ۱۰ هزار سگ در نواحی مختلف شهر کابل عقیم شود.
احمد ذکی سرفراز، سرپرست شهرداری کابل در افتتاحیه‌ی این برنامه گفت: «عقیم‌سازی سگ‌های ولگرد یکی از برنامه‌های مهم برای کنترل نفوس سگ‌ها در کابل است که بعد از دریافت شکایت باشنده‌های این شهر، روی دست گرفته شده است.»
به گفته‌ی او، تراکم جمعیت سگ‌های ولگرد، نگران‌کننده است و راه‌اندازی پروسه‌ی عقیم‌سازی سگ‌ها، درکاهش سگ‌ها و از بین بردن امراض نقش اساسی دارد.
معضل سگ
مسؤول نهاد «Mayhew» در افغانستان می‌گوید که در برابر هر هزار نفر در این شهر، تنها ۸ سگ ولگر وجود دارد که این تعداد در مقایسه با سایر کشورها بسیار اندک است؛ اما احمدذکی سرفراز، سرپرست شهرداری کابل تاکید می‌کند: «شهر کابل با داشتن ده‌ها چالش دیگر، دارای معضل سگ‌های ولگرد نیز هست که دامن‌گیر خانواده‌های شهر کابل به خصوص کودکان شده است.»
براساس آمار اداره‌ی شهرداری و نهاد «Mayhew»، در کابل ۳۵ تا ۴۰ هزار سگ ولگر وجود دارد. این شمار سگ در شهر کابل نه تنها سبب ترس مردم شده، بلکه مشکلات زیادی صحی را نیز به میان آورده است.
از سال گذشته تا کنون بیش از،۱۸۷۱ نفر به دلیل گزیدگی سگ دیوانه تنها به شفاخانه‌های دولتی مراجعه کرده‌اند؛ اما وکلای گذر نواحی مختلف شهر کابل، آمار افراد سگ‌گزیده و قربانیان آن را به مراتب بیشتر از این تعداد عنوان می‌کنند.
افزایش جمعیت سگ‌ها
با این وجود، مسؤولان می‌گویند که به دلیل بی‌توجهی مردم، تعداد سگ‌ها افزایش یافته است. به بنابرگفته‌ی مسؤولان در شهرداری کابل و نهاد«Mayhew»، شمار سگ‌ها در شهر کابل به دلیل تجمع غذا در این شهر افزایش یافته است. منابع توضیح می‌دهند که ساکنان شهر کابل، به پیمانه‌ی وسیع، موادغذایی را به بیرون از خانه‌ی‌شان انتقال می‌دهند و سبب تجمع سگ‌ها و زاد وولد آن‌ها می‌شوند.
از سویی هم مختار محسنی، رییس صحت حیوانی وزارت زراعت می‌گوید که حضور و گشت و گذار سگ‌ها، سبب به میان آمدن ۵۶ نوع مرض می‌شود. «عقیم‌سازی سگ‌های ولگرد یکی از برنامه‌های مهم است و نباید تنها به جمع‌آوری سگ‌ها بسنده شود؛ چون نسل آن‌ها روزبه‌روز در حال افزایش است؛ بنابراین، برای کاهش آن نه تنها جمع‌آوری بلکه واکسیناسیون راه حل بهتر است.»
فاز دوم برنامه‌ی عقیم‌سازی سگ‌ها به همکاری شهرداری، دانشکده‌ی زراعت دانشگاه کابل، وزارت زراعت، آبیاری و مالداری و نهاد «Mayhew» در حالی راه اندازی می‌شود که شهرداری کابل که تا سال ۱۳۹۵، سگ‌های ولگرد را با زهر از بین می‌برد.
احمد بهزاد غیاثی، رییس تنظیف شهرداری می‌گوید: «در طی ۱۸ سال گذشته از بین بردن سگ ها با زهر عملی می‌شد؛ اما حال مشخص شد که این راهکار برای حل معضل سگ در شهر موثر نبوده است.»
بنابرگفته‌ی این مقام مسؤول، در طی سال‌های گذشته هزاران سگ به این شیوه از سوی مسؤولان شهرداری و مردم عام از بین برده شده است؛ اما بعد از سال ۱۳۹۶ این پروژه متوقف شد.
در این سال، شهرداری کابل با مؤسسه‌ی بین‌المللی (مای‌هیو انیمل هوم) تفاهم‌نامه‌ای را به امضا رساند که بر اساس آن، سگ‌های ولگرد بعد از واکسین شدن، عقیم شوند تا از تولید مثل آن‌ها جلوگیری صورت گیرد.
نهاد«Mayhew» بعد از ۱۳۹۶ سال، ۱۰ هزار سگ را عقیم کرد و در سال ۲۰۱۷ حدود ۷۰ درصد از سگ‌های ولگرد و سگ‌های خانگی را واکسین کرد. مسؤول این نهاد می گوید: «در دور اول ما ۲۷۲۸۳ سگ را که شامل ۲۳۴۲۰ سگ ولگرد و ۶۶۲۴ سگ خانگی می‌شد، واکسین کردیم.»
امسال قرار است که ۸۰ درصد کل سگ‌ها و صد درصد سگ‌های ماده که قبلا واکسین شده بودند، عقیم شوند.
چرا عقیم‌سازی و از بین بردن سگ‌ها؟
برنامه‌ی عقیم‌سازی سگ‌ها در حالی به مرحله‌ی تطبیق گذاشته می‌شود که شکایت شهروندان کابل به دلیل حضور گسترده‌ی سگ‌ها در این اواخر بالا گرفته است. بنابر گفته‌ی وکلای گذر نواحی مختلف شهر کابل، افزایش سگ‌های ولگرد در کوچه‌ها و بازار، سبب آزار و اذیت مردم به خصوص کودکان و شاگردان مکاتب شده و مرض سگ دیوانه را به میان آورده است.
سرپرست شهرداری کابل نیز تاکید می‌کند که طی سال روان سگ‌های ولگرد دو هزار بار به مردم حمله کرده است. با این حال داکتر جلیل رییس، مؤسسه‌ی «Mayhew» که تطبیق‌کننده‌‌ی برنامه‌ی عقیم‌سازی سگ‌های دیوانه است، می‌گوید: «وجود هیچ حیوان و حتا سگ تهدیدکننده‌ی حیات آدمی نیست؛ بلکه شیوع بیماری سگ دیوانه در بین سگ‌ها و مردم نگران‌کننده است.»
سگ دیوانه یا رابیس چه نوع بیماری‌ای است؟
مرض سگ دیوانه یا رابیس، یک بیماری ویروسی قابل پیش‌گیری است که اکثرا در اثر گزیدن حیوانات پستان‌دار ملوث با این ویروس به ویژه سگ، به انسان سرایت می‌کند. بنا بر گفته‌ی داکتران، ویروس رابیس، سیستم عصبی را مصاب کرده و در نهایت سبب مرگ انسان می‌شود.
داکتران می‌گویند که ویروس این بیماری، از طریق لعاب دهن حیوان وارد انساج بدن انسان شده و در ابتدا نزد شخص تب، سردردی، ضعف و ناراحتی عمومی بدن و خارش پیدا می‌شود و در نهایت سیستم عصبی را هدف قرار می‌دهد و مرگ را به دنبال دارد.
بنابر گفته‌ی داکتران ریاست مدیریت کنترل امراض وزارت صحت، اگر شخص واکسین بیماری را دریافت نکند، در مدت زمان یک تا ده روز، از بین خواهد رفت.
مرکز عقیم‌سازی سگ‌ها
در کنار آغاز برنامه‌ی عقیم سازی سگ‌ها در کابل، برای اولین بار در افغانستان مرکز کنترل نسل حیوانات به ویژه مرکز کنترل نفوس سگ‌ها (عقیم‌سازی) به بهره برداری سپرده شد.
این مرکز از سوی مؤسسه‌ی بین‌المللی (مای‌هیو انیمل هوم) به منظور کنترل سگ‌های ولگرد در کابل ایجاد شده است. بنا برگفته‌ی مسؤول این نهاد، در این مرکز چهار داکتر جراح کار می‌کنند و این مرکز، توانایی نگه‌داری از ۸۰ سگ را برای عقیم‌سازی دارد و بعد از عقیم‌سازی و درمان، آن‌ها را به کلونی(فامیل) در مناطق زندگی‌شان باز می‌گرداند. «در مرحله‌ی اول فوکس ما روی سگ‌های ماده است. ما اینجا ۸۰ کَنَل یا اُتاقک(محفظه) داریم که آن‌ها را جمع‌آوری کرده با عمل عقیم می‌سازیم؛ به این ترتیب آن‌ها از چوچه‌وری و سر وصدا باز می مانند. بعد از درمان ما سگ‌ها را به محل زندگی‌شان رها می‌سازیم. این سگ‌ها در عرض پنج تا شش سال به مرگ خودشان از بین خواهند رفت.»
بنا برگفته‌ی این مقام مسؤول، هزینه‌ی درمان برای هر سگ ۲۰ تا ۳۰ دالر است و اما سگ‌های خانگی به گونه‌ی رایگان در این مرکز درمان خواهد. طبق معلومات این منبع، از ۳۵ تا ۴۰ هزار سگ در شهر کابل، بالای هشت هزار آن سگ‌های خانگی است.
قرار است که در آینده این کلنیک حیوانی به شهرداری و دانشکده‌ی وترنری کابل سپرده شود.
