چشمه‌ی شفا، گریزگاهی برای شهروندان بغلان از گیرودار جنگ

خواهیم گفت که چرا «کرامات­اش» نمانده؟ اما گذشته از مسئله‌ی کرامات، هنوز آدم های زیادی برای تفریح  به آن‌جا می‌آیند، برای شنیدن صدای تقابل آب با سنگ‌ها و از همه مهم‌تر برای آزاد خندیدن، نشستن و حتی برای فیسبوک کار کردن و رها شدن از فضای خشک و خشن  و در نهایت بیزاری جستن از صدای وحشت­بار شلیک گلوله‌های سبک و سنگین.

هنگامی که می­خواستم دکمه «stop» را روی صفحه گوشی‌ام که در حالت فیلم­برداری بود، به حیث آخرین لحظات کارم بزنم، جوانی‌که در گوشه­‌ای از چمن با فاصله­ی اندکی دورتر از سایر تفریح‌کنندگان «چشمه­ی شفا» نشسته و با اشتیاق فراوان روی صفحه‌ی موبایلش انگشت می­کشید، توجه ام را جلب کرد.

ناخودآگاه حسی برایم دست­داد و با خود فکر کردم  که او سوژه­‌ی گزارش امروز باشد. با چشم­سفیدی تمام (البته بدون اجازه) چند تصویر «دور» و «نزدیک» از او گرفتم.

ظاهرا آرام به نظر می­رسید، در جریانی که از او فیلم­ می­گرفتم، شاید هم یک دقیقه طول کشید به‌طرف کمره نگاه نکرد؛ هنوز مصروف گوشی همراه­‌اش بود که برایش سلام دادم.

دندغوری؛ منطقه­‌ای که برای خیلی‌ها نام آشناست. اینجا یکی از نواحی سرسبز، با درختان انبوه و حاصل­خیز و زمین‌های هموار در شهر پلخمری، مرکز ولایت بغلان است؛ اما مردم بیشتر از سرسبزی و حاصل­خیزی، این منطقه را برای جنگ‌ها و نا امنی‌هایش می­شناسند.

جمال خان ۲۱ ساله، یکی از باشندگان دندغوری است که برای تفریح و سپری کردن یک بعد از ظهر خوب به تفریح­گاه چشمه­ی­شفا آمده است. او به شدت از جنگ‌های خان­مان سوز بیزار است.

 کسی‌که  گپ زدن با زبان فارسی برایش دشوار است و نمی‌تواند به خوبی آن‌را تلفظ کند.

با لهجه‌ی پشتو برایم گفت: «دلته راغلی د چکر لپاره وغواړو چی وخت ښه راباندی تیر شی».

دندغوری از بخش‌های به شدت نا امنی است که از سال­ها بدین‌سو طالبان در آن حاکمیت دارند و حکومت نیز بارها با وجود راه‌اندازی عملیات‌های سنگین، نتوانسته است کنترول آن را بدست بگیرد.

جمال خان، یکی از صدها انسانی است که تشنه‌ی آرامش است، آرامشی که در آن، کنار جوی‌بارهای سبز زمین‌های زراعتی دندغوری پهلو بزند و لذت ببرد. حد اقل بتواند آهنگ مورد پسندش را بشنود.

صبرالله نیز برای آرامش و فرار از صدای گلوله که همه روزه در فضای دندغوری می­پیچد، به چشمه­ی شفای پلخمری پناه آورده است.

با اشتیاق فراوان روی گوشی‌اش انگشت می­کشید، چنان غرق موبایل بود که حتی متوجه‌ی نشد که از او فیلم می­گرفتم.

او نیز از جنگ همه روزه خسته شده است. می­گوید، هر ماه چندین روز اینجا می‌آید تا آرامش از دست رفته‌اش را باز یابد.

هرچند که او نخواست توضیحات بیشتری بدهد؛ اما بر اساس دستور و مقررات سخت­گیرانه­‌ای که طالبان دارند، شنیدن موسیقی و حتی داشتن گوشی‌های هوشمند به علت ظرفیت داشتن فیلم و آهنگ، در مناطق تحت کنترول این گروه ممنوع است.

چشمه­ی شفا که درکنار شاهراه پلخمری-بلخ واقع شده است، با داشتن چمن سبز، درختان انبوه، دو چشمه‌ی آب، یکی سرد و دیگری آب گرم از ساحات امن و تفریحی پلخمری بشمار می­رود. این چشمه به علت داشتن حمام طبیعی که به باور بسیاری‌ها امراض، به ویژه مرض‌های جلدی را شفا می‌­بخشد، همه روزه میزبان ده‌ها بازدید کننده از گوشه، گوشه‌ی ولایت بغلان و حتی سایر ولایت‌های کشور است.

هر چند که درباره‌ی تاریخ و گذشته‌ی این محل تفریحی اطلاعات دقیق، درج کتاب‌های تاریخ نشده است؛ اما داستان‌های متعددی از گذشته‌های دور بدینسو در باره‌ی قداست و شفابخشی آن، سینه به سینه نقل می­‌شود.

حاجی حبیب مرد ۷۱ ساله که به قول خودش بیشتر از ۴۰ سال بدینسو برای تفریح این­جا رفت و آمد دارد می­گوید، کرامات سابق این چشمه به دلیل «فسق و فساد» نمانده است.

در حالی‌که صدای کبک جنگی‌اش از داخل قفس «غچ غچ» بلند است با اشاره به افرادی‌که در این تفریح­گاه دیده می­‌شدند گفت: «پس از آمدن طالب، دیگه او جمع و جوش سابقش نمانده. پس از او در حدی که فکر می­‌کردی مردم نمی‌آین».

او می­گوید، در سال­های پیش وقتی در چشمه‌ی شفا حمام می‌کردی، مرض‌های بسیاری شفایاب می­شد و مردمان زیادی نیز از جاهای دور بخاطر درمان شان می‌آمدند.

به باور حاجی حبیب، در سال‌های پیش مرض‌هایی چون بخار و «گَرگ» در جلد فقط با یک­بار حمام کردن شفا پیدا می‌کرد؛ اما حالا به دلیل زیاد شدن کارهای خلاف شریعت دیگر کرامات سابق به این چشمه نیز نمانده است.

از سویی هم، بنابر روایات شفاهی قدامت تاریخی چشمه‌ی شفا حتی به دوران زندگی حضرت ایوب(ع)  می‌رسد.

عبدالبشیر اظهر آمر فرهنگ و گردشگری ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت بغلان دلیل چشمه شفا نامیدن این محل را همین خصلت شفادهنده‌ی آن می­‌خواند که آن هم با آمدن سربازان نخستین اسلام به افغانستان امروزی گره می‌­خورد.

به گفته‌ی آقای اظهر، بر اساس روایات شفاهی مسلمانانی که در جنگ با کفار زخم بر می­‌داشتند و یا هم از نگاه روحی خسته می­شدند با یک­بار حمام کردن در این جا شفا و قوت جسمی و روحی شان دوباره باز می‌گشت.

او می‌­گوید، در باره‌ی داستان‌هایی که گفته می­‌شود هیچ­گونه سند تاریخی وجود ندارد.

هر چند که چشمه شفا، محل تاریخی و توریستی دانسته می‌­شود؛ اما از سوی ریاست شهرداری، اداره می­گردد و همه ساله برای افراد و اشخاص به اجاره سپرده می‌شود.

جدا از مسئله‌ی شفادهی و تاریخی آن، در فضای خفقانی که بغلان دست­خوش آن است و انفجار، انتحار، جنگ و قتل انسان‌ها به شدت روان مردم را آشفته ساخته است، چشمه‌ی شفا، همانند آب حیاتی است که به روح و روان پژمرده‌ی مردم تازه­گی می­بخشد و برای ساعت و دقایقی هم اگر باشد سبب می­گردد تا خوش بگذرد.

کاری به این نداریم که آب چشمه‌ی شفا آیا آب آتش فشانی و دارای منرال‌های آهکی است که برای التهاب‌های پوستی خوب است، نگاه ما به این منطقه‌ی قدیمی، از زاویه‌ی تفریحی آن بود.