روند مذاکرات صلح میان نمایندگان امریکا و گروه طالبان، بار دیگر به جریان افتاد. برخی از منابع امریکایی به رسانههای افغانستان گفته اند، زلمی خلیلزاد فرستادهی ویژهی امریکا برای صلح افغانستان، روز شنبه (۱۶ قوس) مذاکرات صلح را با نمایندگان طالبان در دوحه پایتخت قطر، از سر گرفته است. این منابع امریکایی، همچنان بیان کرده که در این دور مذاکرات، دو طرف پیرامون کاهش خشونتها در افغانستان تمرکز خواهند داشت و در عین حال، چگونگی مذاکرات بینالافغانی و برقراری آتشبس، بخشی از مذاکرات آقای خلیلزاد با طالبان خواهد بود.
خلیلزاد، هفتهی گذشته به کابل آمده بود و با رهبران سیاسی حکومت وحدت ملی پیرامون چگونگی پیشبرد مذاکرات صلح، دیدار و گفتوگو کرد. در این دیدار، رییسجمهور غنی و زلمی خلیلزاد، در خصوص آتشبس سراسری و پرداختن به مشکل مخفیگاههای طالبان در بیرون از مرزهای افغانستان به منظور دستیابی به صلح پایدار، تمرکز داشتند. آقای غنی خطاب به خلیلزاد تأکید کرد که هم مسألهی آتشبس و هم مخفیگاههای طالبان در مذاکرات صلح، جدی گرفته شود.
منظور از «ارباب بزرگ» همان ایالات متحدهی امریکا است که دلش خواست مذاکره میکند و دلش نخواست لغو میکند. همین ارباب بزرگ، یک گروه سرکش که معتقد به هیچگونه نظام دموکراتیک نیست را سر میز مذاکره حاضر کند. به عبارت دیگر، طالبانی که با خشونت و قتل عام آمیخته شده، واشنگتن قادر شد که حداقل امیدی را برای استقرار صلح در افغانستان احیا کند. مذاکراتی که یک بار لغو شده بود، اکنون مجددا از سر گرفته میشود و احتمال میرود که امریکا و طالبان مسودهی از قبل نوشته شده را با تغییرات جزئی، امضا کنند.
شماری از اعضای پیشین طالبان نسبت به آغاز مذاکرهی مجدد طالبان و امریکاییها ابراز خوشبینی میکنند که این بار مسودهی توافقنامه از سوی دو طرف امضا خواهد شد. مولوی قلمالدین، عضو پیشین طالبان، به روزنامهی صبح کابل میگوید، این گروه همواره آمادهی امضای توافقنامه با امریکا بود و اکنون که این مذاکرات از سر گرفته شده، مؤفقانه به پایان خواهد رسید.
به گفتهی این عضو پیشین گروه طالبان، پس از امضای تافقنامه، ظرف دو روز آینده، آتشبس میان نظامیان امریکایی و جنگجویان طالبان برقرار خواهد شد و این آتشبس، منجر به کاهش خشونتها در افغانستان میشود. از جانب دیگر، مولوی قلمالدین باورمند است که با آغاز مذاکرات بینالافغانی، آتشبس دایمی میان دولت افغانستان و گروه طالبان برقرارخواهد شد.
او معتقد است، وقتی که توافقنامه میان امریکا و طالبان امضا شد، در واقع بزرگترین گام برای رسیدن به صلح دایمی در کشور برداشته میشود و پس از آن، مذاکرات بینالافغانی بدون قید و شرط شروع میشود که این امر زمینهی یک آتشبس دایمی را در افغانستان مهیا میسازد.
مولوی قلمالدین میگوید، گروه طالبان هنوز هم، دولت کابل را به رسمیت نمیشناسد و با دولت کنونی، مذاکره هم نمیکند؛ این گروه تحت چتر اجماع ملی که دولت جزئی از آن باشد، وارد مذاکره میشود که در این اجماع ملی، سیاسیون افغانستان، احزاب سیاسی و شمار دیگری از جریان داخلی حضور خواهند داشت. اعضای پیشین گروه طالبان تأکید دارند، در اجماع ملی، طرفها به یک توافق خواهند رسید تا حکومت آینده با چه سازوکاری به وجود آید که قابل قبول همهی طرفها باشد.
با این همه، سال ۲۰۱۹ میلادی، سال مذاکرات صلح میان امریکاییها و طالبان بود که در نفس خود، پیشرفتهای قابل ملاحظهای را برای ختم منازعات مسلحانه در افغانستان، به جود آورده است. هرچند در جریان مذاکرات، چالشهای میان دو طرف به وجود آمد که مدت سه ماه، مذاکرات را با سکتگی روبهرو کرد؛ اما اکنون، مذاکرات بار دیگر به مسیر اصلی خود باز گشته است که این امر خوشبینیهایی را در جهت استقرار صلح دایمی در افغانستان بیشتر کرده است.
مفهوم استقرار صلح پایدار به یکی از مهمترین مفاهیم بنیادی در میان نخبگان جامعهی افغانستان مبدل شده است که ذهن و ضمیر همهی طرفها را در جهت زیست مسالمتآمیز زندگی در کنار همدیگر به دور از جنگ و منازعه، مشغول کرده است. عدالت، عقلانیت، حاکمیت قانون، قدرت نظامی و سیاسی، حقوق شهروندی، آزادی عقیده، آزادی بیان و برابری در تمام سطوح زندگی، از شاخصههای اساسی است که به صلح دایمی معنا میبخشد. بنا بر این، تأمین صلح پایدار زمانی در جامعهی افغانستان امکانپذیر میشود که یک مصالحهی ملی (مردم، دولت، طالبان) شکل گیرد و از طریق گفتمان مصالحه به توافق برسند. معیار گفتمان در جهت تأمین صلح ایجاب میکند که طرفهای درگیر جنگ برای آغاز مذاکره و به منظور دستیابی به نتیجهی مؤثر، از هر نوع خشونت، جنگ و منازعه جلوگیری کنند.
آنچه که در جریان یک سال اخیر اتفاق افتاد، امریکاییها و طالبان نُه دور در دوحه پایتخت قطر مذاکره کردند، در این جریانات، هر دو طرف مذاکرهکننده، منافع علیای مردم افغانستان و جایگاه دولت کابل را در این مذاکرات نادیده گرفته و به حاشیه راندند. از جانب دیگر، قبل از آن که مذاکرات بینالافغانی آغاز شود، اختلافات میان دولت مبنی بر چگونگی مدیریت صلح با طالبان وجود دارد و نیاز است که این اختلافات میان نخبگان دولت حل و فصل شود. با توجه به سرعتی که در پیشرفت در مذاکرات صلح به وجود آمده، تقاضای عمومی این است که باید هرچه زودتر، طرفها به نتیجهای برای ختم منازعات افغانستان برسند.